De derdekwartaalcijfers zullen zowel in de Verenigde Staten als Europa veel duidelijkheid gaan geven. In de Verenigde Staten zijn de verwachtingen van analisten ronduit laag met een winstdaling van 4,4 procent voor de gehele S&P 500. Dat zou het vierde opeenvolgende kwartaal betekenen waarin de winsten van Amerikaanse ondernemingen niet zullen stijgen. Dat in ogenschouw nemend is het niet vreemd dat de koersen op de Amerikaanse aandelenbeurzen de afgelopen twaalf maanden niet zijn gestegen.
Er is een aantal factoren dat spreekt in het voordeel van een stijgende beurs de komende maanden. De ruggengraat van de Amerikaanse economie wordt mede gevormd door de arbeidsmarkt, de huizenmarkt en de consumentenbestedingen. De eerstgenoemde beweegt zich structureel in de juiste richting. Over september groeide het aantal nieuwe banen weliswaar minder hard dan verwacht, de werkloosheid bevindt zich inmiddels op een niveau van 5,1 procent. Dat is nog niet op het laagste niveau ooit, maar het komt in de richting. Een gezonde arbeidsmarkt duidt op een sterkere economie.
Herstellende huizenmarkt
De Amerikaanse huizenmarkt is herstellende van de zware huizencrisis van 2007-2008. De huizenprijzen stegen het afgelopen jaar met meer dan 5 procent. Natuurlijk is dat een gemiddelde en verschilt het werkelijke herstel per regio sterk. Het aantal verkochte huizen neemt eveneens toe. Hoe mooi deze cijfers ook zijn, ze bieden meer dan voldoende ruimte voor verder herstel.
De autoverkopen zijn in het autoland bij uitstek, de Verenigde Staten, een goede graadmeter voor het vertrouwen van de consument in de economie. Net als bij de huizenmarkt is hier sprake van herstel. Al gaat het de goede kant op, toch bevindt de markt voor auto’s zich nog niet op het niveau van voor de crisis. Dat biedt, net als de huizenmarkt, voldoende opwaarts potentieel.
De Amerikaanse detailhandelsverkopen zitten het hele jaar al in de lift. Aangezien ongeveer 70 procent van de Amerikaanse economie wordt bepaald door consumentenbestedingen is dit cijfer van groot belang. De economische groei van de Verenigde Staten bleek over het tweede kwartaal met 3,9 procent mee te vallen, vooral vanwege de aantrekkende uitgaven van consumenten en investeringen door bedrijven.
Economie in de lift
Maar ook de economie van de eurozone zit in de lift. Natuurlijk, de Europese werkloosheid is nog steeds hoog, maar inkoopmanagers en economische groei duiden op herstel. Zelfs het zwarte schaap Frankrijk bleek recent voor verbetering vatbaar. De Nederlandse economie overtreft de verwachtingen.
Is de terugval van de Chinese economie hier nog niet in verwerkt? In ieder geval is er tot op heden niets te merken, behalve dan in het sentiment, van een zware Chinese economische terugval. Voor de eurozone blijft de lage olieprijs een voordeel, maar zo langzamerhand zal het voordeel van de goedkopere euro verdwijnen.
Teruglopende bedrijfswinsten
Natuurlijk is het niet alles goud wat er blinkt. Er zijn ook voldoende factoren die spreken in het nadeel van de beurs. Zo lopen de winsten bij bedrijven terug. Dat is niet zo vreemd want de winstmarges stonden op torenhoge niveaus en bedrijven hebben hun koersen veelal opgekrikt met aandeleninkoopprogramma’s. In de Verenigde Staten deed het totale aangekondigde inkoopprogramma met 550 miljard dollar het afgelopen jaar niet onder voor een gemiddelde kwantitatieve verruimingsoperatie van een centrale bank.
Economieën van de opkomende markten hebben het zwaar. China vertraagt, Brazilië (toeleverancier van China) zit in een recessie, hetzelfde geldt voor Zuid-Afrika. Ook Turkije, Indonesië, Mexico en Rusland hebben betere tijden gekend. De schuldenpositie van dit soort landen, vooral in dollars, baart economen grote zorgen. Een rentestijging in combinatie met een grondstofprijsval zorgt ervoor dat ze in een schaarbeweging terecht lijken te zijn gekomen. De Aziëcrisis van 97-98 werd ook zo veroorzaakt.
Echter, sindsdien zijn de westerse markten veel meer met de opkomende markten verbonden. Veel beursgenoteerde multinationals halen een (groot) gedeelte van hun omzet in deze markten. De 600 grootste beursgenoteerde ondernemingen uit de eurozone realiseren een kwart van hun resultaat in opkomende markten. De economische teruggang zal ongetwijfeld consequenties voor hun winsten hebben.
Financiële aardverschuiving
De enorme schuldenpositie in de wereld is sinds 2008 niet verbeterd. De BIS, de bank der Centrale Banken in Bazel, waarschuwt voor een financiële aardverschuiving op de markten. Daarmee kom ik eigenlijk bij de grootste angst. Mochten we weer in een recessie belanden, wat historisch gezien vroeg of laat gebeurt, dan beschikken de westerse financiële autoriteiten niet langer over voldoende munitie om de markten net zo te stimuleren als in de periode 2008-2009 en daarna. Recente ontwikkelingen in zowel de Verenigde Staten als Europa geven al aan dat beleggers hun vertrouwen in de almacht van de centrale banken aan het verliezen zijn. Zo daalden de markten na de uitgebleven Amerikaanse renteverhoging en zijn de markten in Europa en de euro niets opgeschoten met het kwantitatieve verruimingsprogramma van de ECB.
Voor de korte termijn lijkt een stijging op de beurs echter zeer wel denkbaar. Het sentiment is behoorlijk somber. Beleggers prijzen het meest zwartgallige scenario in. Het kan ook allemaal nog mee gaan vallen. Fundmanagers zitten historisch op een enorme berg cash. Geld dat allemaal nog belegd moet gaan worden. Daar komt nog eens bij dat de meer speculatief opererende partijen, bijvoorbeeld hedge funds, netto short zitten in futures op de S&P 500. Ook dat duidt op een aanstaande draai in de markt.
Opluchtingsrally
Wanneer de kwartaalcijfers minder slecht uitpakken dan verwacht, kunnen de beurzen vanaf half oktober een opluchtingsrally laten zien richting het einde van het jaar. Wanneer de Fed dan ook nog laat doorschemeren dat de rente verhoogd wordt, kan dat bijdragen aan een beter sentiment.
Een eventuele opluchtingsrally kan echter de minder positieve factoren niet zomaar wegnemen. Feit blijft dat de wereldeconomie te maken heeft met een enorme vergrijzing in de westerse wereld en China en een torenhoge schuldenlast bij vooral de overheden, die sinds 2008 niet minder is geworden. De lage rente heeft overheden de gelegenheid gegeven noodzakelijke hervormingen voor zich uit te schuiven.
Gezien het gemor overal in de wereld lijkt een fors bezuinigingsprogramma niet aan de orde. Het zogenoemde ‘nieuwe normaal ‘ van langdurig lagere groei en lage rente lijkt ons voorland. Het vertrouwen in de centrale banken kan verder eroderen. Hun almacht neemt af want ook zij zijn door hun voorraad stimulantia heen. Bij een rente van één procent op een tienjaars staatsobligatie mogen aandelenbeleggers gemiddeld op niet meer dan zo’n vijf procent netto rendement rekenen. Dat is aanzienlijk meer dan op de spaarrekening kan worden behaald. Natuurlijk zullen er incidenteel betere jaren tussen zitten, maar ook mindere. Toch hoeft de (roze) zonnebril hoeft niet in de kast.
Martine Hafkamp is algemeen directeur van Fintessa Vermogensbeheer. Fintessa is een zelfstandig, onafhankelijk en gespecialiseerd vermogensbeheerkantoor uit Baarn, en tweevoudig winnaar van de Gouden Stier. Deze publicatie is samengesteld door Fintessa B.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Fintessa B.V. betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Deze publicatie bevat beleggingsaanbevelingen, maar geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Fintessa B.V. niet instaan. Fintessa B.V. is een beleggingsonderneming en beschikt over een vergunning op grond van de Wet financieel toezicht. Fintessa B.V. staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandsche Bank. Voor de uitgebreide Disclaimer verwijzen wij naar onze website www.fintessa.nl.