Met ingehouden adem wachten de financiële markten het rentebesluit van de Federal Reserve af, dat om 20 uur Nederlandse tijd bekend wordt gemaakt. Het rentebesluit an sich is een non-event. Maar er zijn vier zaken die toch voor veel vuurwerk op de financiële markten kunnen zorgen.
Na twee lange dagen vergaderen maakt de Fed vanavond bekend wat er gaat gebeuren met het federal funds rate, het belangrijkste rentetarief. Dat staat inmiddels exact een jaar op hetzelfde hoge niveau: 5,25% tot 5,50%.
Vanavond komt daar waarschijnlijk geen veradering in. Volgens de zogeheten FedWatch-tool van CME Group wordt de kans op een rentepauze ingeschat op een duizelingwekkende 99,4%.
Het is ook maar zeer de vraag of er nog wijzigingen gaan komen in de afbouw van de gigantische portefeuille van staatsobligaties en door hypotheek gedekte waardepapieren. Die geldberg was opgebouwd tijdens de coronapandemie en had op de piek een waarde van maar liefst $9 biljoen. De Fed is al een tijdje bezig om die balans te laten slinken, door aflopende obligaties niet te vervangen door nieuw schuldpapier, maar te laten vervallen.
Het tempo lag hoog: tot voor kort werd elke maand zo'n $60 miljard aan aflopende obligaties niet vervangen. Dit is onlangs verlaagd naar $25 miljard. Het is de vraag of de Fed hier nog verder aan gaat morrelen.
Toch is er alle reden om vanavond de verrichtingen van de Fed te volgen, want verrassingen zijn niet uitgesloten.
1. Het dotplot
De focus van de financiële markten ligt vooral op de toekomst: als de rente vandaag niet omlaag kan, wanneer dan wél? Hiervoor moeten we allereerst kijken naar het nieuwe dotplot, dat eveneens wordt gepubliceerd. Dat is een puntengrafiek waarop de renteverwachtingen van alle Fed-bestuurders voor de komende jaren zijn weergegeven. Elk kwartaal verschijnt er een.
Uit het vorige dotplot, van maart, bleek dat de Fed-bestuurders ondanks de rentepauze voor 2024 nog steeds uitgingen van drie renteverlagingen van ieder 25 basispunten:
Nu de inflatie hardnekkiger blijkt dan begin 2024 werd voorspeld, is het de vraag of dat optimisme standhoudt. Veel economen houden inmiddels rekening met twee renteverlagingen dit jaar, maar er zijn ook zakenbanken die slechts één renteverlaging incalculeren. Er is ook de kans dat het er dit jaar helemaal niet meer van komt, maar die lijkt vrij klein. De financiële markten schatten die kans in op zo'n 10%.
Een pessimistischer dotplot resulteert ook in een hogere gemiddelde renteverwachting voor eind 2024. In maart rekende de Fed op een rente van zo'n 4,6% eind dit jaar. In 2025 zou de rente dan verder zakken naar 3,9% en eind 2026 naar 3,1%. Deze percentages worden waarschijnlijk wat opgekrikt.
Ook de financiële markten zijn inmiddels met beide benen op de grond gekomen. Een renteverlaging voor de zomer ligt niet voor de hand. De kans dat de rente op 31 juli onder het huidige niveau ligt, wordt ingeschat op slechts 0,9%. 18 september is ook twijfelachtig: 52,6% kans dat de Fed dan aan de renteknop draait. 7 november ligt meer voor de hand: die kans is momenteel 67,2%.
Dit is enkele dagen na de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Fed-voorzitter Jerome Powell reageert altijd korzelig als hem wordt gevraagd of hij met die verkiezingen rekening houdt. "Ik houd me bezig met monetair beleid en niet met politiek", is zijn standaard antwoord. Maar de Fed zal wel graag elke schijn van beïnvloeding van de verkiezingen willen voorkomen. De impact van het monetaire beleid is immers erg groot. De eerste renteverlaging over de verkiezingen heen tillen, komt Powell niet slecht uit.
2. Wat zijn de inflatievoorspellingen?
Behalve het dotplot, komt de Fed ook nieuwe ramingen presenteren. Gelet op de hoge inflatiecijfers van de afgelopen maanden en het sterke arbeidsmarktrapport van afgelopen vrijdag is de kans groot dat de Fed hier flink aan gaat sleutelen. Vooral de inflatieverwachting zou weleens fors kunnen worden opgetrokken.
Het belangrijkste cijfer waar de Fed naar kijkt is de PCE-inflatie. Dat is een afkorting van Personal Consumption Expenditures: een cijfer dat aangeeft wat Amerikanen uitgeven aan goederen en diensten. Vooral de kern-PCE-inflatie (zonder de prijzen van voedingsmiddelen en energie) is van belang. Beide cijfers zijn nog duidelijk te hoog.
De kern-PCE kwam bij de laatste meting uit op 2,8% op jaarbasis: weliswaar het laagste niveau sinds maart 2021, maar wel flink boven de 2% die de Fed tot doel heeft. De 'gewone' PCE-inflatie stabiliseerde zich op 2,7%, maar ook dat is nog aan de hoge kant. Hieronder ziet u de ontwikkeling van de (kern-) PCE-inflatie. De grijze lijn geeft de kerninflatie weer en de blauwe de 'gewone' PCE-inflatie.
Bron: Tradingeconomics
In de raming van maart werd de prognose voor de kern-PCE voor 2024 al ietsje verhoogd naar 2,6% (terwijl in december nog werd gerekend op 2,4%). De Fed ging er toen van uit dat de kern-PCE-inflatie pas in 2026 op het gewenste niveau van 2% zou terechtkomen. Vanavond gaan we zien of die ramingen nog standhouden.
Vanmiddag om 14.30 uur wordt een ander inflatiecijfer bekend gemaakt: de reguliere CPI. Zeker gezien de timing kan het niet anders dan dat dit cijfer uitvoerig wordt besproken door de Fed-officials. Dit cijfer kwam in april uit op 3,4%. Economen verwachten weinig verbetering. Dit is de prognose voor vanmiddag:
- Inflatie YoY: 3,4% (onveranderd)
- Inflatie MoM: 0,2% (versus 0,3% in april)
- Kerninflatie: 3,5% (versus 3,6% in april)
Ook deze cijfers getuigen allerminst van de 'duurzame' daling van de inflatie die de Fed als harde eis heeft om de rente te kunnen verlagen. Daar komt nog bij dat uit het arbeidsmarktrapport van afgelopen vrijdag bleek dat de uurlonen met gemiddeld 4,1% op jaarbasis waren opgelopen. Hier gaat een inflatoir effect van uit, want bedrijven zullen loonstijging uiteraard zoveel mogelijk proberen door te berekenen in hun prijzen.
Dé remedie om de inflatie alsnog de gewenste richting in te duwen is een hoge rente. Het is dan immers duurder voor consumenten en bedrijven om geld te lenen en aantrekkelijker om geld op te potten. Daardoor neemt de bedrijvigheid af en dat drukt de prijzen.
3. Verwacht de Fed dat de arbeidsmarkt gaat afkoelen?
Let vanavond ook op de nieuwe raming voor de werkloosheid. In tegenstelling tot de ECB heeft de Federal Reserve een dubbel mandaat: zij streeft niet alleen naar prijsstabiliteit, maar ook naar volledige werkgelegenheid. Dat laatste houdt in dat de werkloosheid onder de 4% moet blijven.
Tot nu toe ging de Fed er in de groeiramingen steeds van uit dat de werkloosheid daar niet boven uit zou komen. Dat lijkt gunstig, maar geeft de Fed ook ruimte om rustig af te blijven wachten hoe de inflatie zich ontwikkelt. Mocht de Fed verwachten dat de arbeidsmarkt tóch gaat afkoelen, dan kan dit een zetje zijn om toch eerder aan de renteknop te draaien. In zijn toelichting op het vorige rentebesluit zei Powell nadrukkelijk dat de Fed bereid is om in actie te komen als de arbeidsmarkt onverwacht verzwakt.
De Fed komt ook met ramingen voor de economische groei. Die werden de vorige keer naar boven bijgesteld. De Fed verwachtte toen dat het BBP dit jaar met 2,1% zou groeien (dat was in de raming van december nog 1,4%) en in 2025 en 2026 met 2%. Ook dit cijfer kan vanavond worden bijgesteld.
Een oplopende werkloosheid of een pessimistischer economisch beeld zou gunstig zijn, want dat brengt een renteverlaging dichterbij. Het duurt ongeveer een half jaar voordat een renteverlaging echt voelbaar wordt. De Fed zal willen voorkomen dat de Amerikaanse economie in een recessie wordt gestort omdat zij te laat is met een renteverlaging.
Tot nu toe lijkt de pijn van de hoge rente nog wel mee te vallen. Veel bedrijven en gezinnen hebben nog leningen met een lage rente uitstaan. Maar hoe langer de rente hoog blijft, hoe meer consumenten en bedrijven hun leningen moeten oversluiten tegen een hoger rentetarief, met alle gevolgen van dien.
4. Wat gaat Powell zeggen?
Let ook goed op het begeleidende commentaar van Jerome Powell, om 20.30 uur. Niet zelden praat hij de beurs omhoog of omlaag. Zo zei Powell in januari onomwonden dat een renteverlaging in maart waarschijnlijk te vroeg zou zijn en stelde hij de markt in mei juist gerust met de mededeling dat een renteverhóging niet aan de orde was. Daar reageerden de financiële markten sterk op.
Powell heeft de neiging om zichzelf vaak te herhalen. Mocht hij vanavond plotseling andere bewoordingen gebruiken, dan wordt dat door de markten direct opgepikt. Powell is zich hier uiteraard goed van bewust. Hij zal zijn woorden zorgvuldig kiezen en niet snel worden betrapt op een slip of the tongue.
Hoe gaan de markten reageren?
Veranderingen in de rente hebben een impact op alle beleggingscategorieën. Allereerst natuurlijk op obligaties. Ziet het er naar uit dat het federal funds rate langere tijd hoog blijft, dan zullen de rentes op obligaties meestijgen. De obligatiekoersen dalen dan, aangezien obligatiekoersen en de rente in tegengestelde richting bewegen.
Bij zicht op een snelle renteverlaging zien we het omgekeerde. Vooral de rente op tienjarige Amerikaanse staatsobligaties kan sterk reageren op een verandering van het federal funds rate.
Voor aandelenkoersen is langer hoog blijvende rente over het algemeen slecht nieuws. Aandelen van groeibedrijven, die het vooral van winsten in de verre toekomst moeten hebben, zijn extra kwetsbaar. Bij een hoge rente zijn er voor beleggers aantrekkelijker alternatieven voor toekomstige winsten en cashflows, en daarmee daalt de waardering. Het is vooral oppassen geblazen voor bedrijven die veel geld lenen om toekomstige groei te financieren. Zij zullen duurder uit zijn als ze geld willen lenen of een lening willen oversluiten. Dat zet de winstverwachtingen onder druk.
Ook vastgoedbedrijven zijn nogal rentegevoelig. Bankaandelen hebben juist baat bij stijgende rente.
Goud en cryptomunten hebben ook last van een langer hoog blijvende rente. Zij keren immers geen rente uit, waardoor staats- en bedrijfsobligaties aantrekkelijker worden als alternatief.
De dollar loopt op als de rente hoog staat, want dat maakt de greenback interessanter ten opzichte van andere munten.
We gaan het allemaal zien. Het rentebesluit komt om 20.00 uur en een half uur later volgt de persconferentie waarbij Powell een toelichting geeft. Houdt u vanavond de site in de gaten. IEX zal, zoals altijd, live verslag doen.