Slecht nieuws voor bedrijven die de salarissen aan de top flink willen optrekken: ondernemingen met een kleinere loonkloof tussen de top en de rest van het personeel realiseren een hogere winst per werknemer, zo becijferde CNBC.
Unilever en ING lagen onlangs onder vuur vanwege hun plannen om de salarissen voor hun CEO's fors te verhogen. Nog vóór de meerderheid van de aandeelhouders vorige week akkoord ging met zijn loonsverhoging, verdiende Unilever-topman Paul Polman al 292 keer zoveel als de gemiddelde werknemer van het bedrijf, zo blijkt uit recente berekeningen door beloningsadviesbureau Focus Orange, in opdracht van het Financieele Dagblad.
Gapende loonkloof
Het is de hoogste ratio van alle bedrijven uit de AEX-index. Ook de topmannen van Heineken (277x), RELX (184x) en Ahold Delhaize (182x) toucheren beduidend meer dan de gemiddelde werknemer.
In dat opzicht is de beloning van hun collega van ING, Ralph Hamers, relatief bescheiden: zijn salaris is 34 keer zo hoog als dat van de gemiddelde bankmedewerker. Helemaal onderaan eindigen de topmannen van Vopak (21x), Fugro (14x) en ABN Amro (9x).
De gemiddelde ratio bij de 21 grootste beursgenoteerde bedrijven van ons land bedraagt 83. Dat is een stuk hoger dan de gemiddelde loonkloof (het gemiddelde brutojaarloon, inclusief bonussen, van de vijf bestbetaalde werknemers, gedeeld door het doorsnee inkomen van medewerkers) van alle Nederlandse bedrijven: 6,2x.
Hogere winst per medewerker
De verschillen tussen de beloningen van de top en de onderste regionen bij grote Nederlandse beursfondsen zijn dus groot. Dat lijkt geen goed teken. Want bij bedrijven waar het verschil tussen de beloning aan de top en die van de rest van het personeel meer in evenwicht is, is de gemiddelde winst per medewerker hoger, zo ontdekte CNBC:
Eerder wees wetenschappelijk onderzoek van de Harvard Business School al uit dat loonverschillen die niet rationeel te verklaren zijn, de resultaten van een bedrijf onder druk zetten.
Demotivatie
Volgens onderzoeker Ethan Rouen heeft dat te maken met de impact die een ongelijke beloning heeft op de werkvloer. Het leidt tot gedemotiveerde werknemers en soms zelfs tot het vertrek van gekwalificeerd personeel. "Niemand verwacht evenveel te verdienen als de topman, maar medewerkers willen wel een faire beloning", licht Rouen toe.
Uit een analyse van MSCI van enkele honderden Amerikaanse bedrijven blijkt dat er vaak nauwelijks een verband is tussen de beloning van CEO's en de prestaties van een bedrijf over een periode van tien jaar.
Rapportageverplichting
Dat kan leiden tot ongemakkelijke discussies bij Amerikaanse bedrijven. Zij zijn als gevolg van de 'Dodd-Frank'-wet sinds enkele jaren verplicht om te rapporteren wat de CEO en andere leden van de Raad van Bestuur verdienen in relatie tot de financiële prestaties van het bedrijf. Ook moeten ze de salarisstrookjes vergelijken met die van een groep van soortgelijke bedrijven.
Appels met peren vergelijken
Maar met die vergelijking gaat het nogal eens mis. Volgens het Amerikaanse adviesbureau Willis Towers Watson hanteren bedrijven verschillende rekenmethodes om de loonkloof vast te stellen. Dat maakt het lastig om bedragen één op één naast elkaar te leggen. Zo houdt een op de drie bedrijven de salarissen van buitenlandse medewerkers bij de berekening buiten beschouwing.
De verhouding tussen de topsalarissen en de lonen op de werkvloer kan behoorlijk uiteenlopen. Het hangt onder andere af van de omvang en geografische spreiding van het bedrijf en het percentage part-time medewerkers of seizoenskrachten. CEO's van grote ondernemingen bijvoorbeeld weten vaker buitensporige salarissen te bedingen dan hun collega's bij kleinere ondernemingen.
Die verschillen tussen bedrijven kunnen een eerlijke vergelijking tussen bedrijven in de weg zitten. Zo werken er in de detailhandel meer part-timers dan in de bancaire sector, waardoor de ratio's daar hoger zijn. "Als belegger zou ik niet snel zomaar conclusies durven trekken uit een ruw getal", zegt onderzoeker Ethan Rouen dan ook.
Wat kunnen beleggers ermee?
Het is daarnaast sowieso maar de vraag of beleggers echt geïnteresseerd zijn in de loonkloof van een bedrijf. Volgens Brian Blackwood, die zich bij Willis Towers Watson bezighoudt met topbeloningen, letten aandeelhouders meer op de beloningssystematiek in relatie tot de prestaties van het bedrijf. Voor de loonkloofcijfers is vooral van belang hoe er op de werkvloer op wordt gereageerd. Op onrust zit geen belegger te wachten.
Voorstanders van het publiceren van deze cijfers hopen dat toegenomen transparantie helpt om de gemiddelde lonen op te krikken en excessieve topbeloningen tegen te gaan. De gemiddelde loonkloof is het afgelopen decennium namelijk fors gestegen. In 1965 bedroeg deze nog 20x. In 2013 was dit gestegen naar 296x.
Daarmee vergeleken doen Nederlandse bedrijven het zo slecht nog niet, al staan ook in ons land topbeloningen meer op de radar. De code voor goed ondernemingsbestuur eist dat bedrijven een toelichting geven op de interne beloningsverhoudingen. Dit zou commissarissen moeten dwingen om bij het vaststellen van de beloning van topbestuurders ook na te denken over de effecten binnen het eigen bedrijf.