Zijn de beurzen opgeveerd omdat beleggers nieuwe stimulerende maatregelen van de centrale banken verwachtten? Dat speelt zeker een rol. Echter, de hier en daar toch wel meevallende economische cijfers duiden op een sterkere economie dan aanvankelijk werd verondersteld.
Er worden inmiddels vraagtekens geplaatst bij de voorgenomen monetaire verruiming. Is een verdere verlaging van de rente wel zo nodig? Leidt het wel tot het gewenste effect? De historisch lage rente duwt weliswaar de prijzen van aandelen, obligaties, huizen en kunst steeds verder omhoog, maar er is ook een toenemend aantal verliezers.
Destabilisering
Banken en verzekeraars zien hun verdienmodel steeds verder onder druk staan met een mogelijke destabilisering van het financiële stelsel tot gevolg. Spaarders en gepensioneerden zien de koopkracht van hun vermogen afbrokkelen. Vooral dat laatste zou kunnen leiden tot politieke onrust.
In theorie zou de lage rente mensen moeten aanzetten meer te gaan consumeren in plaats van te sparen. Meer consumptie zorgt voor meer bedrijvigheid, waarbij het bedrijfsleven meer moet lenen om te investeren om zo aan de groeiende vraag te kunnen voldoen. Ook bij dit veronderstelde effect worden vraagtekens geplaatst.
Averechts effect
Mensen blijken juist meer te gaan sparen naarmate de rente daalt. Om het welbekende appeltje voor de dorst te kunnen realiseren is immers bij zo’n lage rente steeds meer spaargeld nodig. Ook dit door de ECB nagestreefde effect lijkt eerder averechts uit te pakken. In Nederland steeg het spaarvermogen de afgelopen vijf jaar van 332 tot 370 miljard euro.
Naast deze effecten van het beleid van de ECB is het daarnaast zeer de vraag of de Europese economie er werkelijk zo slecht voor staat. Zijn zulke enorme paardenmiddelen wel nodig? Onlangs bleek dat in navolging van de Chinese economie ook de economie van de EU weer enigszins op lijkt te veren.
Geen recessie in zicht
Zo wijzen de cijfers van de industrie inderdaad nog op krimp, maar blijken de cijfers van de dienstverlening onverminderd sterk. Samen wijzen de cijfers van de inkoopmanagers van Europa nog steeds op een voortgaande groei. Ze vielen zelfs beter uit dan verwacht wat er op kan duiden dat de economie de dip reeds achter zich heeft gelaten.
Natuurlijk, de Duitse economie wordt hard geraakt door de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China. Met name de automobielsector heeft er flink onder te lijden. Maar ook in Duitsland maakt de industrie maar een kwart uit van de gehele economie. De dienstensector is veel groter en die groeit nog steeds.
Bedenk daarbij dat de werkloosheid nog steeds laag is. Zolang mensen een baan hebben blijven ze geld uitgeven en is er van een recessie nog geen sprake. In de Verenigde Staten lijkt een recessie gezien de recente macrocijfers evenmin al aan de orde.
Lange opgaande trend
Zo bezien zou een recessie nog wel eens een tijdje kunnen uitblijven. In dat geval heeft de economie alleen last van een tijdelijke groeivertraging in een langdurig opgaande trend. Een trend die dus nog niet voorbij is.
Vaak worden er vraagtekens geplaatst bij de lange duur van deze opgaande trend, inmiddels meer dan tien jaar. Dat is inderdaad lang. Daarbij wordt echter wel eens vergeten dat de crisis die eraan vooraf ging ook veel zwaarder en dieper was dan gebruikelijk.
Hoe zieker de patiënt, hoe meer tijd nodig voor herstel
De crisis van 2007-2009 was geen doorsneerecessie. Daarvan herstellen nam dan ook meer tijd in beslag dan normaal. De groei was tevens minder dan gemiddeld. Waar de Amerikaanse economie tijdens een opgaande periode gemiddeld met 3% per jaar groeit was dat nu slechts 2,3%.
Hoe zieker de patiënt, hoe meer tijd er nodig is voor een herstel. Behalve veel tijd had de patiënt ook behoorlijk veel medicatie in de vorm van monetaire verruiming nodig om weer op de been te komen en te blijven.
Leren leven met 'negative forever'
Het ziet er naar uit dat de patiënt deze medicatie nog wel enige tijd nodig zal hebben. Misschien zullen we nog wel enige tijd met negatieve rentes moeten leven. Europese bankiers spraken eerder van lower for longer maar hebben het tegenwoordig over negative forever.
Een historisch lage rente, een beperkte economische groei, lage inflatie, een belangrijke rol voor de centrale banken. Beleggers zullen er waarschijnlijk mee moeten leren leven. Ze zullen hun beleid er op aan moeten passen willen ze een acceptabel rendement blijven realiseren.
Zorg voor wat groei, maar ook voor zandzakken
Beleggers er goed aan op hun hoede te blijven. Zorg enerzijds voor groei in de portefeuille om mee te kunnen doen als de economie sterker blijkt dan eerder werd ingeschat. Houd anderzijds toch de vinger aan de pols met een contingent defensieve aandelen dat fungeert als zandzak voor de deur mocht het onverhoopt toch uit de hand lopen met bijvoorbeeld de handelsoorlog. Een flinke weging in valuta als de dollar en de Zwitserse frank kan evenmin kwaad net als een positie in ‘saaie’ obligaties.
Martine Hafkamp is algemeen directeur van Fintessa Vermogensbeheer. Fintessa is een zelfstandig, onafhankelijk en gespecialiseerd vermogensbeheerkantoor uit Baarn, en tweevoudig winnaar van de Gouden Stier. Deze publicatie is samengesteld door Fintessa B.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Fintessa B.V. betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Deze publicatie bevat beleggingsaanbevelingen, maar geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Fintessa B.V. niet instaan. Fintessa B.V. is een beleggingsonderneming en beschikt over een vergunning op grond van de Wet financieel toezicht. Fintessa B.V. staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandsche Bank. Voor de uitgebreide Disclaimer verwijzen wij naar onze website www.fintessa.nl.