In zijn boek ‘Narrative Economics’ gaat hoogleraar economie en Nobelprijswinnaar Robert Shiller in op het belang van verhalen in de economie. Sommige verhalen gaan ‘viral’ en gaan in de hoofden van mensen zitten. Het idee dat we aan de vooravond van een recessie staan, is daar een voorbeeld van.
“Sommige van die verhalen zijn al eeuwenoud”, legt Shiller uit in een interview met CNBC. “De angst dat machines onze banen inpikken stamt al uit de jaren 1830, toen de eerste machines de taken van landarbeiders overnamen.”
Tijd voor recessie
“Het idee dat we aan de vooravond van een recessie staan, is ook zo’n verhaal. Mensen worden gegrepen door het idee van conjunctuur. Ze zeggen dan dat het nu wel tijd is voor een recessie, en dat een omgekeerde rentecurve een voorbode daarvan is. Deze verhalen worden zodanig aangejaagd dat ze een self fulfilling prophecy worden. Die recessie komt er omdat mensen denken dat het gaat gebeuren.”
Volgens Shiller komt dat omdat mensen gek zijn op verhalen. “We praten graag over geruchten. Wat dat betreft zijn we helemaal niet rationeel.”
Handelstarieven als vergelding
Shiller haalt nog een voorbeeld aan: Tarieven en handelsoorlogen die slecht zijn voor de wereldeconomie. "Dat verhaal heeft zich in de afgelopen eeuwen ontwikkeld. Vanaf de Grote Depressie zien we de moderne variant: die gaat om vergelding."
"In de jaren daarvoor waren tarieven gewoon een manier om geld te verdienen, er was nog geen inkomstenbelasting zoals we die nu kennen. Tijdens de Grote Depressie werd opeens gesproken over tarieven-‘oorlogen’. Van het woord 'oorlog' schrokken mensen, waardoor het een angstige kwestie werd.”
Kunstmatige intelligentie
Tot slot noemt hij kunstmatige intelligentie. “Dit modewoord was tot ongeveer 1960 geen topic, en nam pas echt een vlucht vanaf ongeveer 1980. Toch is het nu al aan het ‘pieken’ als het onderwerp waar het allemaal om draait.”
Ook nu zijn we weer bang voor het verlies van banen. Shiller: “Mensen uit andere tijden lijken meer op ons dan we misschien zouden denken.”
Besmettelijke ziekte
De expert vergelijkt de verhalen met de verspreiding van een besmettelijke ziekte. “Ze volgen dezelfde epidemische curve als uitbraken van infectieziekten. De curve is klokvormig, met in het begin de besmettingsperiode, dan een piek en daarna weer een afname."
Lees ook: 'Houd koers en blijf belegd'