Iran en de VS mogen tot nu toe een oorlog hebben vermeden, dat wil nog niet zeggen dat de financiële markten uit de gevarenzone zijn, zo waarschuwt de vooraanstaande econoom Nouriel Roubini.
De relatieve terughoudendheid van Iran na de moord op zijn hoogste militaire commandant door de VS heeft ertoe geleid dat de markten ervan uitgaan dat de meest recente bedreiging voor de wereldeconomie is weggenomen, zo schrijft Roubini, hoogleraar aan de Stern School of Business van New York University en voormalige adviseur van president Clinton, in dit artikel op de opiniewebsite Project Syndicate.
Roubini vergaarde bekendheid toen hij de ineenstorting van de Amerikaanse huizenmarkt en de financiële crisis van 2008 voorspelde. Hij verdiende er zijn bijnaam “Dr Doom” mee.
Geruststellende gedachten
Volgens Roubini berust de reactie van de beurzen op twee veronderstellingen.
Ten eerste rekenen de markten erop dat Iran noch de VS gebaat is bij een volledige oorlog, die zowel het Iraanse regime als de herverkiezing van president Trump kan bedreigen.
Ten tweede denken beleggers dat de economische impact van een conflict wel mee zal vallen. Olie is nu immers een minder cruciale energiebron dan bij eerdere olieschokken, zoals na de Yom Kippoer-oorlog van 1973, de Islamitische Revolutie van 1979 en de invasie van Koeweit door Irak in 1990.
De VS zijn nu zelf een belangrijke energieproducent, de inflatieverwachtingen zijn veel lager dan in de afgelopen decennia en er is weinig risico dat centrale banken de rentetarieven verhogen na een stijging van de olieprijzen, zo luidt de redenering.
Escalatie
Beide veronderstellingen zijn fundamenteel onjuist, aldus Roubini. Er is volgens Roubini geen reden om aan te nemen dat de betrekkingen tussen de VS en Iran zullen normaliseren naar het niveau van voor de Amerikaanse raketaanvallen op de Iraanse generaal.
Iran mag dan twee Amerikaanse bases hebben aangevallen in Irak bij wijze van vergelding, het is volgens Roubini naïef om te denken dat er niet meer aan zit aan te komen. Volgens hem waren de aanvallen slechts een openingssalvo voor verdere vergeldingsacties in de aanloop naar de presidentsverkiezingen in november.
Verder wordt het voortbestaan van het Iraanse regime meer bedreigd door een interne revolutie dan door een volledige oorlog. Omdat een invasie van Iran onwaarschijnlijk is, zou het regime een eventuele oorlog kunnen overleven - en er zelfs van kunnen profiteren als Iraniërs zich achter hun leiders scharen, zoals ze massaal deden na de moord op Suleimani.
Omgekeerd geredeneerd zou een oorlog en de daaruit voortvloeiende piek in de olieprijzen en de wereldwijde recessie kunnen leiden tot een machtswisseling in de VS, iets wat Iran zou verwelkomen. Volgens Roubini heeft Iran dus een aantal goede redenen om het conflict te laten escaleren.
Recessie
De veronderstelling over de economische impact van het conflict is eveneens onjuist, zegt Roubini. Hoewel het correct is dat de VS minder afhankelijk zijn van buitenlandse olie dan in het verleden, zou zelfs een bescheiden prijspiek een recessie kunnen veroorzaken, zoals gebeurde in 1990.
Hoewel centrale banken de rentetarieven niet zouden verhogen na een schok van de olieprijzen, hebben ze weing ruimte voor een eventuele versoepeling van het monetaire beleid.
Een conflict in de Straat van Hormuz van zes maanden zou de olieprijzen met 126% kunnen verhogen tot meer dan 150 dollar per vat, becijferde JPMorgan. Dat zou leiden tot een ernstige wereldwijde recessie.
Zelfs een beperkte verstoring van de olietoevoer - zoals een blokkade van een maand - kan de prijs opdrijven tot 80 dollar per vat, wat in sommige landen en sectoren kan leiden tot het aanleggen van reservevoorraden. In dit scenario zouden de wereldwijde aandelenmarkten met koersdalingen van minstens 10% te maken krijgen, aldus Roubini.
Afgezien van de impact op de energieprijzen, zou een escalatie van het conflict tussen de VS en Iran ertoe kunnen leiden dat huishoudens en bedrijven minder gaan uitgeven, wat de vraag en groei verder verzwakt.
Olie en markten
Na een vertraging van de groei van de wereldeconomie naar 3% in 2019, vergeleken met 3,8% in 2017, lagen de voorspellingen voor dit jaar op 3,4%.
Maar volgens Roubini kan zelfs een milde opleving van de spanningen tussen de VS en Iran de wereldwijde groei onder het middelmatige niveau van 2019 duwen.
Een ernstiger conflict dat nog net niet uitmondt in een oorlog kan de olieprijzen doen stijgen tot ver boven de 80 dollar per vat. Dat kan leiden tot wereldwijde stilstand en een daling op de aandelenmarkten van maar liefst 20%.
En hoewel de kans op een totale oorlog tussen de VS en Iran redelijk klein is, zou de olieprijs in dat scenario stijgen tot ver boven de 150 dollar per vat. Dat zou leiden tot een ernstige wereldwijde recessie en een neergang van meer dan 30% voor de aandelenmarkten.
Grijs gebied
Volgens Roubini is het meest waarschijnlijke scenario dat de situatie escaleert naar een nieuw grijs gebied, van indirect conflict en directe aanvaringen. Zoiets zou het risico op een oorlog vergroten.
Op basis hiervan is de huidige positiviteit van de markten niet alleen naïef, maar ook volkomen misleid, zo concludeert Roubini, eraan toevoegend dat het risico op stilstand van de groei of zelfs een wereldwijde recessie nu veel groter is dan voor de Amerikaanse aanvallen.
Lees ook: 'Paniek over Iran geen reden om goud te kopen'