Vechtende Britten bij de benzinepomp, Chinese fabrieken worden stilgelegd en Europese gasprijzen rijzen de pan uit. Wat is er aan de hand?
De laatste weken wordt duidelijk dat Covid-19 haar sporen heeft achtergelaten op het wereldwijde vraag- en aanbodmechanisme. Er is aan de aanbodkant onvoldoende capaciteit om aan de sterk stijgende vraag naar goederen en diensten te voldoen.
Hierdoor stijgen grondstofprijzen zoals aardgas, olie en steenkool. Deze stijging wordt verder versterkt door verschillende regionale ontwikkelingen.
China en steenkool
China heeft de ambitie om de koolstofdioxide-uitstoot in 2030 met meer dan 65% te verlagen ten opzichte van het niveau in 2005. Daarom sluit China de laatste jaren steeds meer steenkoolfabrieken.
Tegelijkertijd verscherpen Chinese autoriteiten de veiligheidsstandaarden vanwege meerdere ongelukken in de kolenmijnen. De straffen voor het niet naleven van de veiligheidsnormen zijn verhoogd, waardoor de steenkoolproductie is gedaald.
Het tekort aan kolen wordt verder vergroot door onenigheid met Australië, ’s werelds tweede kolenexporteur. Aanleiding voor deze onenigheid was behoefte aan verdergaand onderzoek naar de oorsprong van Covid-19. De combinatie van een hogere vraag naar en een lager aanbod van steenkool versterkte de stijging van steenkoolprijzen.
De EU en aardgas
Omdat de energietransitie in de EU nog niet voltooid is, vallen veel EU-lidstaten bij energietekorten terug op aardgas. Vorig jaar was de winter kouder dan verwacht, waardoor een beroep is gedaan op de gasreserves.
In de zomer waren de temperaturen juist hoger dan verwacht en waren de windsnelheden laag. De opbrengst van windturbines viel hierdoor tegen, terwijl de behoefte aan energie (airconditioning) juist steeg.
Daarnaast is Europa voor de import van aardgas in hoge mate afhankelijk van Rusland. Ondanks de toenemende vraag naar aardgas hield Rusland het aanbod stabiel. Deze combinatie resulteerde in minder reserves, stijgende vraag en een lager aanbod van aardgas. Hierdoor zijn gasprijzen in de EU sterk gestegen.
Het VK en benzine
Het VK heeft een tekort aan vrachtwagenchauffeurs. Hierdoor is er onvoldoende mankracht om benzinestations van brandstof te voorzien. Omdat de gemiddelde leeftijd van truckers relatief hoog is, daalt het aantal beschikbare chauffeurs.
Vanwege de lockdownmaatregelen was de aanwas van nieuwe chauffeurs het afgelopen jaar extra laag. Ook het vertrek van het VK uit de EU speelt een rol; ongeveer 20% van het tekort van 100.000 vrachtwagenchauffeurs wordt veroorzaakt door Brexit. Door deze ontwikkeling is het aanbod van benzine laag, waardoor de prijzen aan de Engelse pomp extra sterk zijn opgelopen.
Mogelijke oplossingen
De genoemde regio’s nemen elk hun eigen maatregelen om de prijsdruk te verlagen. China heeft – ondanks de duurzame doelstelling – verzocht om zowel de productie als de import van steenkool te verhogen.
Om de gasprijs in de EU op korte termijn te verlichten heeft Noorwegen tijdelijk de gaskraan verder opengedraaid en ook Rusland heeft inmiddels deze toezegging gedaan. Het VK heeft duizenden visa beschikbaar gesteld voor buitenlandse vrachtwagenchauffeurs en voor extra mankracht zijn ook militairen opgeroepen.
Voor alle regio’s geldt dat de kern van de oplossing zit in een verder herstel van de internationale productieketen. Een betere balans van vraag naar en aanbod van goederen en diensten zal de opwaartse druk op grondstofprijzen doen afnemen.
Centrale banken verwachten dat de verhoogde druk op prijzen tijdelijk is en naar verloop van tijd zal normaliseren.
Jaap Steur is sinds 2018 werkzaam bij Axento Vermogensbeheer. Hij is als portfoliomanager verantwoordelijk voor het dagelijks beheer van de klantportefeuilles van Care IS en Axento Vermogensbeheer.