Een CPI van 8,6% in de Verenigde Staten houdt de gemoederen behoorlijk bezig de laatste dagen. Inflatie is immers de vijand van zowel beleggers als spaarders, van zowel arm als rijk.
Een forse geldontwaarding zorgde in het verleden altijd voor de nodige oproer en kan uiteindelijk ook politieke consequenties krijgen. Mede om die reden staan de autoriteiten wereldwijd op scherp nu de inflatie minder tijdelijk blijkt dan aanvankelijk verwacht. Centrale banken vallen met renteverhogingen over elkaar heen.
Hoe inflatie wordt gemeten
Nu is het wel interessant om eens te kijken hoe die inflatie nu eigenlijk gemeten wordt. Er doen verschillende benamingen van inflatie de ronde in de financiële wereld. Zo is de eerder genoemde CPI een graadmeter van de prijsstijging van een redelijk omvattend mandje van uiteenlopende producten en diensten.
Onder professionals wordt echter vaak het begrip core inflation gebruikt. Deze 'onderliggende inflatie' houdt geen rekening met de sterk schommelende energie- en voedselprijzen. Die zouden maar een vertekend beeld geven van de werkelijke prijsstijgingen. Ook centrale bankiers hanteren dit begrip graag.
Is het nog wel een reële afspiegeling?
Als je alle volatiele zaken uit de prijsstijgingen filtert dan lijkt dat misschien wel professioneel, maar het is de vraag of het resterende cijfer dan nog wel een reële afspiegeling vormt van die inflatie.
Laten we hiervoor even terug gaan in de tijd. Begin jaren ’70, midden in de periode die later als ‘The Great Inflation’ van 1965-1982 door het leven is gegaan, liepen de prijzen onaangenaam hard op. In de Verenigde Staten hadden de sterk opgelopen uitgaven aan de Vietnamoorlog en de ‘Great Society’ van president Johnson geleid tot een ontspoorde economie en sterk oplopende prijzen voor van alles en nog wat. Daar zou later nog een oliecrisis overheen komen.
De toenmalige gouverneur van de Federal Reserve, Arthur Burns, reageerde aanvankelijk laconiek met de opmerking dat inflatie niet echt een gevaar voor de economie vormde. De Fed ging dan ook rustig door met stimuleren. De in omloop zijnde geldhoeveelheid bleef groeien. Tussen 1970 en 1974 steeg de CPI echter van 6 naar 12%. Uiteindelijk zou er zelfs 14% op de borden komen te staan! Toen schoot Burns wel in de stress.
Gewoon de manier van meten veranderen
Wat deed hij vervolgens? Hij pakte niet de inflatie aan door monetair te gaan verkrappen. Dat zou namelijk de toenmalige president Nixon, door wie hij benoemd was, slecht uitgekomen zijn. Nee, in plaats daarvan veranderde hij de manier waarop de inflatie gemeten werd.
Als eerste gaf hij zijn staf opdracht de volatiele energieprijzen uit de CPI te filteren. Die waren immers ‘exogeen’ en niet structureel. Energie had een weging in het mandje van 11%. Niet alleen de energie- maar ook de voedselprijzen liepen indertijd vervaarlijk op. Vervolgens gaf Burns zijn staf daarom opdracht om tevens de volatiele voedselprijzen uit de CPI te filteren. Voedsel had een weging van 25% in het mandje.
Weinig meer over van oorspronkelijke CPI
En hier bleef het niet bij. Ook andere zaken waaronder zelfs caravans, speelgoed en juwelen werden uit de CPI gefilterd. Nadat Burns klaar was met zijn aanpassingen van het meten van de CPI was er een mandje overgebleven waarin nog maar 35% van de oorspronkelijke CPI over was.
Het begrip kerninflatie was geboren! Helaas voor Burns en de economie mocht het niet baten. De Federal Reserve moest uiteindelijk schoorvoetend toegeven dat de inflatie toch minder tijdelijk was dan men steeds had aangenomen.
Laat u niets wijsmaken over kerninflatie
Het gebruik van het begrip kerninflatie mag misschien professioneel overkomen, maar het heeft voor de gemiddelde consument weinig tot geen betekenis. Want we behoren immers lang niet allemaal tot de happy few die slank zijn, weinig eten en zich per limousine of privéjet laten vervoeren.
Iedere 'gewone' sterveling doet gewoon z’n boodschappen in de supermarkt en moet steeds behoorlijker in de buidel tasten als ‘ie bij de pomp staat. Laat u daarom niets wijsmaken wanneer het begrip kerninflatie wordt gebruikt. Het zegt weinig. Het is niet voor niets in het leven geroepen door een centrale bankier die de realiteit niet onder ogen wilde zien. Dat lijkt dit keer, zij het wat laat, wel iets anders te zijn.
Martine Hafkamp is algemeen directeur van Fintessa Vermogensbeheer. Fintessa is een zelfstandig, onafhankelijk en gespecialiseerd vermogensbeheerkantoor uit Baarn, en tweevoudig winnaar van de Gouden Stier. Deze publicatie is samengesteld door Fintessa B.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Fintessa B.V. betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Deze publicatie bevat beleggingsaanbevelingen, maar geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Fintessa B.V. niet instaan. Fintessa B.V. is een beleggingsonderneming en beschikt over een vergunning op grond van de Wet financieel toezicht. Fintessa B.V. staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandsche Bank. Voor de uitgebreide Disclaimer verwijzen wij naar onze website www.fintessa.nl.