De markten en centrale banken verwachten vol vertrouwen dat de wereldeconomie een nieuw Goudlokje-tijdperk ingaat waarin iedereen nog lang en gelukkig zal leven. Maar de optimistische vooruitzichten van beleggers berusten op vier denkfouten.
Dat stelt de Britse econoom Anatole Kaletsky in een column op Project Syndicate.
De sprookjes van de centrale bankiers
Het lijkt erop dat er goed geld te verdienen valt als bankier die in sprookjes gelooft. Terwijl de inflatie in de VS, de eurozone en het Verenigd Koninkrijk naar een veertigjarig hoogtepunt is gestegen, lijken de financiële markten en de centrale banken erop te vertrouwen dat de snel stijgende prijzen tegen Kerst beteugeld zijn en dat de rente volgend voorjaar begint te dalen.
Dan zal wereldeconomie spoedig terugkeren naar het sprookje van Goudlokje dat beleggers de afgelopen tien jaar heeft meegesleept: niet te warm en niet te koud, altijd precies goed voor de winst.
Het optimisme van de beleggers blijkt uit de drie nauw verwante uitgangspunten op de markten:
- De geldmarkten voorspellen dat de Amerikaanse rente in januari 2023 piekt onder de 3,5% en vervolgens vanaf april volgend jaar zal dalen tot ongeveer 2,5% begin 2024.
- De obligatiemarkten gaan ervanuit dat de inflatie in de VS zal kelderen van 9,1% nu tot nog slechts 2,8% in december 2023.
- En de aandelenmarkten denken dat de economische vertraging mild genoeg zal zijn om de bedrijfswinsten in de VS in 2023 met 9% te laten stijgen ten opzichte van de recordniveaus van dit jaar.
Op het verkeerde been
Centrale bankiers worden gerustgesteld door hun economische modellen. Dezelfde modellen die zo jammerlijk faalden tijdens de financiële crisis van 2008. Ze gaan ervan uit dat lage inflatieverwachtingen de sleutel zijn tot het behoud van prijsstabiliteit. Centrale bankiers zien in de goed verankerde inflatieverwachtingen dan ook het bewijs dat hun beleid werkt.
Wanneer centrale bankiers en markten achter elkaar aan lopen, is de kans groot dat beide op een dwaalspoor worden gebracht. En dat is dan ondanks de waarschuwingen van mensen zoals Larry Summers, Mohamed El-Erian, Jim O'Neill en Nouriel Roubini dat stagflatie in de stijl van de jaren zeventig op de loer ligt.
Na gesprekken met honderden professionele beleggers ziet Kaletsky de toekomst dan ook ondubbelzinnig bearish tegemoet. Het huidige beleggersvertrouwen berust volgens hem op vier denkfouten, of op zijn minst vertekende ideëen:
- Koop bij kanongebulder
- De trend is je vriend
- Verzet je niet tegen de Fed
- Er is niets nieuws onder de zon
1. Koop bij kanongebulder
De eerste misser is het bagatelliseren van de geopolitiek, door te kopen als de kanonnen bulderen. Paniekerige kleine beleggers verkopen hun activa vanwege oorlogen, maar professionele beleggers zijn er trots op dat zij dat niet doen.
Deze tegendraadse benadering was vaak juist. Er is echter één opvallende uitzondering: de Jom Kippoer-oorlog van 1973 veranderde de wereldeconomie voorgoed. En dat ruïneerde een generatie overmoedige beleggers.
De situatie leek toen griezelig veel op vandaag: een energieschok, een inflatiegolf na een lange periode van monetaire en fiscale expansie, en verbijstering bij de beleidsmakers die met hoge inflatie en stijgende werkloosheid tegelijk werden geconfronteerd.
Het verdringen van Rusland - een van de grootste producenten van energie en vele andere grondstoffen - van de wereldmarkten heeft een aanbodschok teweeggebracht die minstens even ernstig is als het olie-embargo van 1973-74. Om de prijsstabiliteit te herstellen zal de vraag op lange termijn voldoende moeten worden beperkt om de vermindering van het grondstoffenaanbod te compenseren.
Dat impliceert een verhoging van de Amerikaanse rente tot 5%, 6% of 7% in plaats van de piek van 3,4% waar beleggers en centrale banken nu van uitgaan.
2. De trend is je vriend
Een tweede denkfout, samengevat in het beleggingsadagium "The trend is your friend", impliceert dat veranderingen in economische indicatoren zoals inflatie, werkloosheid of rente belangrijker zijn dan hun feitelijke niveaus.
Veel beleggers denken dan ook dat de monetaire voorwaarden zeer krap zijn geworden omdat de rente is verhoogd in stappen van 0,75 procentpunt in plaats van de gebruikelijke 0,25 procentpunt. Maar de rente is nog steeds veel lager dan in vorige cycli.
Evenmin lijken beleggers verontrust te zijn door de inflatie die tot boven de 9% stijgt, omdat zij verwachten dat deze in december tot "slechts" 7% zal zijn gedaald. Maar bedrijven en werknemers in de reële economie zullen de prijzen nog steeds zien stijgen in het snelste tempo in decennia, wat ongetwijfeld de prijsstrategieën en loononderhandelingen van bedrijven voor 2023 zal bepalen.
3. Verzet je niet tegen de Fed
De derde cognitieve bias luidt "Don't fight the Fed." Zodra de Amerikaanse centrale bank serieus werk maakt van het bereiken van een doelstelling, moeten beleggers er altijd vanuit gaan dat de centrale bank haar zin zal krijgen.
Dit is zinvol wanneer de Fed echt bereid is alles te doen wat nodig is. Maar de Fed van vandaag is zo gefocust op goed verankerde inflatieverwachtingen, dat ze nogal ontspannen omgaat met data die laten zien dat de prijzen veel sneller stijgen dan de meeste bedrijven en werknemers ooit hebben gezien.
4. Er is niets nieuws onder de zon
Dat leidt tot een laatste denkfout: de meeste mensen vinden het moeilijk om zich gebeurtenissen voor te stellen die nog nooit in hun leven hebben plaatsgevonden. Voor veel beleggers en beleidsmakers valt de hardnekkig hoge inflatie in deze categorie.
Maar een nieuwe tijd kan wel degelijk aanbreken, zoals de wereld ontdekte in 1973. En Rusland, Covid-19 en de monetaire en budgettaire expansie hebben omstandigheden geschapen die garanderen dat de komende periode heel anders zal zijn dan de afgelopen 40 jaar.
En zij leefden nog lang en gelukkig…?
De vraag is of het nieuwe tijdperk dat nu aanbreekt voor het eerst in een generatie zal worden gedomineerd door aanhoudend snelle prijsgroei, of dat wij voor het eerst in de geschiedenis een inflatiecrisis pijnloos te boven zullen komen met negatieve reële rentetarieven, en zonder de nevenschade van een grote recessie.
De markten en centrale banken verwachten vol vertrouwen een nieuwe, zorgeloze tijd. En als ze gelijk hebben, kunnen we allemaal nog lang en gelukkig leven.
Lees ook: Stagflatiegevaar? 3 manieren om uw portefeuille voor te bereiden