Voormalig columnist en derivatenkenner Cees Smit reageert op het recente AFM-rapport over turbo's.
Als reactie op het recent verschenen AFM-onderzoek over turbo's ontvingen we een ingezonden column van Cees Smit. Tussen 1999 en 2017 was derivatenkenner Smit vaste columnist op deze site, ook bekend onder zijn nom de plume Frank van Dongen.
Vandaag keert hij eenmalig terug als gastcolumnist.
Ik begin met een belangrijke disclaimer: ik heb geen enkel belang in de markt voor turbo’s. Ik heb geen sponsorcontract, of enige andere relatie met uitgevende instellingen van turbo’s.
In het verleden heb ik wel gewerkt voor uitgevende instellingen en ben ik mede verantwoordelijk geweest voor de introductie van de voorlopers van turbo’s (de Wesselius Bull & Bear warrants).
Ik heb mijn sporen verdiend in de structured product-markt en heb er lessen over gegeven voor de VBA-opleiding. Kortom, ik durf dus wel te zeggen dat ik er verstand van heb.
Een jaar of zeven geleden schreef ik een column voor IEX waarin ik een toenmalig rapport van de AFM over turbo’s bekritiseerde. Veel van wat ik toen benoemde, zoals de dreigende verplaatsing van bepaalde turbo’s naar andere beurzen is uitgekomen. Ook was ik niet positief over de afkeer bij de toezichthouder van hoge hefbomen; die vind je ook in opties en bij andere producten en ze zijn ook niet per definitie slecht.
Kleine beleggers lijden verlies
Inmiddels heeft de AFM opnieuw gesproken over turbo’s. Dit keer in een onderzoeksrapport met de veelzeggende titel Beleggen in turbo’s vooral gepaard met verlies.
Niet iedereen zal het me in dank afnemen, maar ik zie het als mijn taak om de discussie rondom turbo’s voort te zetten en waar nodig op scherp te stellen. De sector zelf heeft blijkbaar geen mening over publicaties van de AFM of wil die niet ventileren. Ik kies ervoor om dat wel te doen en geef mijn visie op persoonlijke titel.
Ruim twee weken geleden publiceerde de AFM zijn onderzoek, met als in het oog springende uitkomst dat kleine, hyperactieve beleggers in een bepaalde periode geen winst maken door te speculeren met hefboomproducten.
‘’Bij de handel in turbo’s leed 68% van de retailbeleggers in de periode van 1 juni 2017 tot 1 juli 2018 verlies. Gemiddeld verloren beleggers €2.680. Dat blijkt uit onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten (AFM), die de uitkomsten zorgwekkend vindt.’’
Zo weet ik er nog wel een paar
Het wachten is nu op het persbericht van de kansspelautoriteit dat juist kleine spelers met Krasloten en Staatsloten (allemaal georganiseerd door de overheid) óók geen rendement hebben op hun loten. Gemiddeld wordt er ruwweg 97 procent verloren (mogelijk nog optimistisch).
Of een soortgelijk bericht over casino’s (ook weer van de overheid), waar de meeste passanten procentueel flink verliezen. Maar goed, we moeten oppassen dat we er niet te veel voorbeelden over gokken bij halen, want we willen juist vermijden dat turbo’s ook als gokinstrumenten worden gezien.
Nog een leuk onderzoek; De Nederlandsche Bank zou een persbericht kunnen uitsturen over het feit dat spaarders geld verliezen door hun geld bij banken op een spaarrekening te zetten.
Als die spaarders de vermogensrendementsheffing ook nog eens moeten betalen is dat verlies zelfs fors, gezien de verhouding tussen risico en rendement. Het verlies kan oplopen tot procenten per jaar. Als de mogelijke inflatie ook nog wordt meegenomen kan zomaar jaarlijks 4-5% worden verloren, jaar in, jaar uit.
Verlies maakt het product niet slecht
Deze voorbeelden lijken wellicht flauw en cynisch en kunnen worden weggewoven als ongefundeerde kritiek, maar wat ik ermee probeer aan te geven is dat het product op zichzelf helemaal niet slecht hoeft te zijn als bepaalde groepen er in bepaalde periodes geld mee verliezen.
Het kan ook liggen aan de groep, of de manier waarop men het product gebruikt. Als aanbieder van retail-brokerage weet ik uit eigen ervaring dat helaas een groot gedeelte van de kleine beleggers geld verliest met beleggen. En het hyperactieve deel van de kleine beleggers heeft een nog grotere kans op ernstige verliezen.
Willen brokers dit? Nee, het werven en activeren van klanten is duur en dus stoppen brokers veel tijd en geld in educatie. Ook turbo-aanbieders stoppen veel tijd in opleiding, onder andere door brochures en webinars. Of met spelenderwijs leren omgaan met turbo's, zoals in de Slimste Belegger. Toch ligt het niet altijd aan het kennisniveau, want als expert verlies ik ook van tijd tot tijd geld als ik speculeer met een turbo.
Toch vind ik het fantastische producten, zeker als ik geen, of een kleine positie (in de futures of andere onderliggende markten) wil hebben. Ook als ik mijzelf tijdens enorme volatility (hierdoor worden opties te duur) wil beschermen koop ik turbo’s. De afgelopen weken waren dus voor turbo-beleggers, als ze de juiste richting hadden (lees: bescherming wilden) fantastisch.
Wat ik graag zou willen weten is of de speculanten uit het onderzoek die geld verloren met turbo’s gelijktijdig met hun turbo’s ook andere posities hadden? Hadden ze ook positie in aandelen, beleggingsfondsen, ETF’s, goud en dergelijke? Of waren de portefeuilles zo klein dat ze alleen maar in turbo’s konden beleggen?
Speculeren verbieden?
Als je aandelen hebt kan het zo zijn dat er turbo’s tegenover staan, als bescherming. Een verlies in de turbo kan dan gepaard gaan met winst in het aandeel. Of bestond de groep voornamelijk uit kleine beleggers die juist door hun beperkte vermogen in hefboomproducten speculeren?
Dan zijn ze meer vergelijkbaar met mensen in financiële problemen die een gokje wagen met staatsloten. Natuurlijk werkt het niet zo, maar het geeft de speculant het gevoel dat het allemaal goed kan komen als het spreekwoordelijke dubbeltje de juiste kant op valt.
Nee, het is niet verstandig om zo met turbo’s en of staatsloten te speculeren, maar moeten we dit verbieden?
Een andere vraag is wat andere beleggingsmethodes voor kleinere beleggers opleverden in deze periode. Dat kunnen we heel wetenschappelijk vaststellen met een benchmark, maar het gaat me niet eens zozeer over de indexperformance.
Turbo’s hebben vele onderliggende waarden en als de beleggers in deze periode bijvoorbeeld overwegend in turbo’s long op het aandeel Tesla zaten: hoe presteerde het aandeel Tesla dan in deze periode? Hoe volatiel was Tesla? Welk nieuws dreef deze speculanten?
De periode die het onderzoek betreft is 1 juni 2017 tot eind juni 2018.
Ter vergelijking: opties
Als je er onderzoek naar zou doen zou je ook iets zinvols kunnen zeggen over indexopties op de AEX in deze periode, maar om dan te concluderen dat alle opties slecht zijn, omdat er per saldo geld is verloren gaat wat ver, toch?
Wat zegt dat over opties op populaire aandelen zoals ASML, RDSA etc.? Doordat je met opties en turbo’s in heel veel verschillende onderliggende waarden actief kunt zijn, is het heel moeilijk een mening over de rendementen van een afgeleid product te hebben ten opzichte van een index of een gespreide portefeuille.
De uitgevende instellingen van turbo’s zijn allemaal grote banken. Een negatief artikel over een product van een grote bank geeft al gauw het idee dat alle grote banken duivelse producten maken die geld van de klant willen aftroggelen en alsof dat hun enige doel is.
Maar hebben zij niet veel meer aan een langetermijnrelatie met een klant en zijn zij dus ook niet gebaat bij goede resultaten? Helemaal als je weet wanneer de banken geld verdienen aan turbo-producten. Daarvoor zou je eigenlijk de winst- en verliesrekening van de uitgevende instelling moeten bekijken, maar in mijn tijd - en in theorie nog steeds - verdienen uitgevende instellingen het meest aan de renteopslag.
Een bank heeft er dus voordeel van als je zo lang mogelijk blijft zitten en dus ook op lange termijn succesvol blijft. Oké, soms hebben uitgevende instellingen er ook voordeel bij als je vaak handelt, maar gezien alle kosten is dat zeker niet altijd het geval.
Zijn turbo’s slecht en ingewikkeld?
Nee, turbo’s zijn derivaten en derivaten zijn niet slecht. Derivaten zijn als een mes: hoe gevaarlijk ze zijn hangt af van het gebruik. In tegenstelling tot wat een expert beweerde in het FD van 7 maart, is een turbo over het algemeen gezien een zeer eenvoudig product, dat geen last heeft van volatility en andere zaken.
Het is meer te vergelijken met een short mini future en futures hebben ook geen volatiliteitseffecten in de prijsvorming. Nu denkt u wellicht: future-prijsvorming? Dat klinkt heel ingewikkeld, maar als je ooit bij mij op optiecursus bent geweest dan weet je dat we de dag ook bij beginners altijd beginnen met uitleg over futuresprijzen. Dus turbo’s hoeven niet ingewikkeld te zijn.
Wanneer een turbo long op ASML wordt aangekocht door een belegger, dan koopt de uitgevende bank (waarbij het hefboomproduct wordt aangekocht) het aandeel ASML. Stijgt de onderliggende waarde (ASML) dan zal de investering in de turbo long sneller stijgen dan hetzelfde bedrag in een aandeel en dat komt omdat de uitgevende instelling je een deel van je aankoopprijs leent.
Dat sneller gaan heet ook wel hefboombeleggen en iedereen die thuis wel eens met een hefboom (breekijzer) aan de gang is geweest weet dat je hier voorzichtig mee moet werken. Een hefboom is iets heel moois, maar ook risicovol als je het verkeerd (lees: te groot) gebruikt.
Het heeft ook zeker vele voordelen. Bijvoorbeeld dat je met kleine bedragen kunt handelen, maar ook dat je in turbo’s veel langer dan de officiële uren kunt handelen. Hierdoor kan men ook aan handel in de Verenigde Staten deelnemen of erop reageren. Los van de langere handelsuren kun je flexibel inspelen op zowel koersstijgingen als koersdalingen.
Hoge hefbomen
Zoals eerder genoemd hebben toezichthouders in het verleden al eens kritiek geuit op turbo’s met zeer hoge hefbomen. Het probleem is dat die hefboom wordt beïnvloed door tijd en prijs en dus hoger kan worden door het verstrijken van tijd.
Door het verstrijken van tijd zal er een aanpassing in financieringsniveau (het deel van de onderliggende positie dat door de bank wordt gefinancierd) zijn. De vraag is dan of een turbo uit de handel genomen moet worden als hij een te hoge hefboom heeft gekregen, of dat een aanbieder bijvoorbeeld geen laatprijs meer moet geven?
De-listen is een slecht verhaal omdat je de ene dag dicht bij de stoploss kan zijn - en dus een hoge hefboom kunt hebben - en er de volgende dag weer heel ver vanaf kan zitten. Wat gebeurt er met beleggers die ze bezitten? Krijgen die dan op dat moment hun geld terug en worden ze dan gedwongen om een andere turbo te kopen?
Door administratieve procedures kan het zijn dat de belegger dan een paar dagen moet wachten op zijn geld en dus niet kan handelen. Zeker in turbulente tijden is dat niet wenselijk. Hierdoor krijgen beleggers ook te maken met meer transactiekosten en, door de veranderende delta, met een ander resultaat.
Jaag beleggers niet naar duistere aanbieders
Het alleen geven van een biedprijs vind ik ook allesbehalve ideaal. Het beperkt de keuze en kan invloed hebben op de prijsvorming. Immers alleen de uitgevende instelling en niet de markt kan dan zorgen voor de prijsvorming. Ook opties en futures hebben een hoge hefboom, vooral opties met een heel korte looptijd, zoals dagopties. Gaan we dan ook wereldwijd dagopties verbieden?
Het feit dat CFD-aanbieders dagelijks in kranten adverteren met cursussen om te kunnen te gaan daghandelen, geeft mij persoonlijk aan waar beleggers ècht de kansen tegen hebben. Turbo’s zijn gereguleerd en beursgenoteerd, daarmee is er transparantie en toezicht. Het verbieden of het beperken van turbo’s werpt beleggers terug naar duistere aanbieders en dat werkt mijns inziens in niemands voordeel.
De turbulente tijden van de afgelopen weken hebben laten zien dat turbo’s fantastische producten zijn waar beleggers zichzelf ook mee kunnen beschermen. Juist het feit dat er een partij is die prijzen maakt, geeft beleggers ook de kans om direct met vragen en/of klachten bij de juiste partij verhaal te halen.
Deze column is geheel op persoonlijke titel en is gemaakt als discussiestuk over hoe we turbo’s en andere afgeleide producten verder kunnen verbeteren voor klant en sector, omdat we daar, naar mijn mening, uiteindelijk meer aan hebben.
Cees Smit is managing director bij Today's Groep en was van 1999 tot 2017 vaste columnist op IEX.nl. Smit schrijft op persoonlijke titel.