Afgelopen vrijdag daalde de toonaangevende front month TTF gasprijs tot ongeveer $1,20/MMBtu (minder dan €4/MWh). Sinds begin van het jaar is de prijs met ongeveer 70% gedaald.
Kan de gasprijs, in navolging van de Amerikaanse olieprijs ruim een maand geleden, op een gegeven moment negatief worden?
Een overaanbod van gas
De coronacrisis leidt ertoe dat het verbruik van gas afneemt. Wereldwijd zal de vraag naar gas dit jaar met ongeveer 5% afnemen ten opzichte van 2019, zo schat het IEA. Dat mag dan minder zijn dan de 10% waarmee de olievraag dit jaar vermindert, het komt voor de gasindustrie wel op een ongelukkig moment.
Sinds eind 2018 is er wereldwijd een overaanbod aan gas - iets dat een neerwaartse druk uitoefent op de gasprijzen. Het is het gevolg van de vele nieuwe LNG(Liquid Natural Gas, vloeibaar gas)-plants die de laatste jaren op de markt kwamen. Die stroom van nieuwe fabrieken gaat nu verminderen maar het duurt, afhankelijk van hoe de coronacrisis zich ontwikkelt, nog zeker zo’n 2 tot 3 jaar voordat er aan het overaanbod een einde komt.
Gasopslagen beginnen vol te lopen
Gasmarkten hebben een heel andere dynamiek dan oliemarkten. Olie wordt veel meer dan gas voor transport gebruikt. Er kunnen substantiële verschillen zijn tussen de gasprijzen in Azië, Europa en de VS, al is de trend dat die verschillen kleiner worden door de toenemende handel in LNG.
De gasvraag is meer seizoensgebonden wat betekent dat er veel opslagcapaciteit is die in de zomer geleidelijk gevuld wordt. Een equivalent van de OPEC is er niet voor gas, al kan Rusland op de Europese markt wel de rol van swing producer vervullen.
Europese gasopslagen zijn relatief vol aan het begin van de winter en relatief leeg aan het eind ervan. In deze tijd van het jaar zijn ze gemiddeld voor ongeveer 30% vol. Op dit moment zijn ze echter voor ongeveer 70% gevuld. In het huidige tempo lopen ze aan het eind van de zomer helemaal vol.
Dus gaat, net als een maand geleden voor olie, de markt zijn werk doen. De prijzen gaan net zo lang omlaag totdat de aanvoer van gas gaat teruglopen. Die aanvoer moet zo veel afnemen dat voorkomen wordt dat aan het begin van de winter, als de vraag weer begint aan te trekken, de opslagen bij wijze van spreken overlopen.
Bij olie leidde dat op een gegeven moment, kortstondig, tot negatieve prijzen in de VS voor het WTI-contract voor mei. Bij dat contract wordt er, in tegenstelling tot bij Brentolie, op het moment van expiratie daadwerkelijk olie geleverd en wel in Cushing, Oklahoma. Bij Brentolie, die zich veelal op zee bevindt of in opslag aan de kust, wordt cash afgerekend.
Europa: de swing consumer van gas
Bij gas zouden deze ontwikkelingen op een gegeven moment ook tot negatieve prijzen kunnen leiden. En dat zou met name in Europa het geval kunnen zijn.
Europa is de afgelopen jaren als swing consumer voor gas gaan functioneren. Alle LNG waarvoor wereldwijd geen plekje kon worden gevonden belandde in Europa. Er is een grote aanlandingscapaciteit voor LNG in Europa, die fungeert als back-up voor Russisch gas waarvan we niet al te zeer afhankelijk willen zijn. Daarnaast is er veel potentieel om meer gas te verbruiken bij de elektriciteitsvoorziening. Zowel kolen- als gascentrales draaien hier op beperkte kracht en het is relatief makkelijk om voor elektriciteit van kolen op gas over te schakelen.
Het overaanbod van gas is nu door de coronacrisis echter zo groot geworden dat Europa moeite krijgt deze rol volledig te vervullen. En dus gaan de gasprijzen omlaag - totdat ook het aanbod in voldoende mate afneemt. En wordt de contangosituatie (gas voor aflevering op een termijn van een maand goedkoper dan gas voor aflevering op de lange termijn) steeds geprononceerder.
Wie gaat de gasproductie verminderen?
Hoe dit proces verder zal verlopen hangt vooral af van de gasproducenten - met name van Rusland (dat het gas vooral per pijpleiding exporteert) - en de grote LNG-producenten zoals Qatar en de VS. Van deze producenten heeft Rusland de laagste kosten. Toch is het juist Gazprom dat op dit moment de export van gas, nadat deze van 2014 tot 2019 snel gegroeid was, langzaam wat laat teruglopen. Zij zijn meer flexibel dan LNG-producenten en hebben geen zin in een prijzenoorlog.
Voor LNG zijn de kosten nu beduidend hoger dan wat het gas in Europa oplevert. Toch zag men juist hier de productie tot nu toe maar langzaam teruggaan. Een LNG-plant is er op gemaakt om de hele tijd op volle capaciteit door te blijven draaien. Het volledig stoppen (en met name het weer opstarten) is kostbaar en tijdrovend; iets dat men zoveel mogelijk zal vermijden. Daarnaast wordt veel gas afgenomen via langetermijncontracten die, zowel qua prijs als volume, slechts een beperkte flexibiliteit kennen.
Opslag van LNG in LNG-tankers is kostbaarder dan het opslaan van olie in olietankers en is slechts voor de korte termijn een oplossing. Hoe goed LNG-tankers ook zijn geïsoleerd (om het gas op -163 graden Celsius te houden), elke week verdampt er ongeveer 0.5 – 1% ("boil-off").
Naar verwachting zal de komende weken de Amerikaanse LNG-export wel substantieel gaan afnemen; de huidige lage prijzen leiden er nu toe dat een aantal afnemers, onder betaling van een substantiële boete, ladingen met aflevering in juni of juli zijn gaan afzeggen. Grotere LNG-plants in de VS kunnen dan een train volledig stilzetten.
Het is goed mogelijk dat de Europese gasprijs op een moment negatief wordt maar dat zal kortstondig zijn. Het is het ultieme machtsmiddel van de markt om producenten te dwingen toch echt de productie omlaag te brengen.
BP: de volgende major die het dividend verlaagt?
Voor gasproducenten is een jaar van lage prijzen van veel groter belang dan een dag van negatieve prijzen. Dit doet zeer bij de majors als Shell en ExxonMobil die in termen van hoeveelheid energie nu vaak meer gas dan olie produceren. Het is niet voor niets dat Shell recent het dividend verlaagde.
Het lijkt waarschijnlijk dat een bedrijf als BP dit later in het jaar ook zal gaan doen. Van de majors heeft BP nu de hoogste gearing en daarmee ook de hoogste kosten om geld te lenen. Nu de nieuwe CEO de nodige goodwill heeft gekweekt met de nieuwe klimaatambities van BP kan het bedrijf een goed gecommuniceerde dividendverlaging wel aan.
Een nieuwe aflevering van onze podcast Blik op Olie en Gas (met Remco de Boer en Hans van Cleef), waarin ook aandacht voor deze materie, staat vanaf dinsdagochtend 26 mei online. Voor wie verder wil lezen: zie bij voorbeeld de Shell 2020 LNG-outlook (pre-corona) en een recente studie van het Columbia Center on Global Energy Policy over de invloed van de coronacrisis op de LNG-industrie.