Door de opmars van elektrisch rijden is de vraag naar lithium de afgelopen jaren fors toegenomen, en die trend zet waarschijnlijk door. Op welke manier kunt u hierop inspelen?
Voor 2018 werd lithium met name gebruikt bij de productie van glas, keramiek en in de geneeskunde. Ook toen al waren batterijen voor consumentenelektronica een belangrijke vraagcomponent. Maar met de opkomst van elektrische en hybride voertuigen schoot de consumptie van lithium de hoogte in. Batterijen staan intussen in voor 74% van de globale vraag. Tien jaar geleden was dat nog maar 12%. De verwachting is dat deze trend zich verder doorzet.
Geen (realistische) alternatieven voor lithium
De technologische evolutie bij de batterijproductie gaat snel en dat heeft ook impact op de batterijmaterialen. Zo zijn er alternatieven voor kobalt en in mindere mate nikkel, maar lithium blijft een constante. Dit komt doordat lithium niet alleen het lichtste metaal is (belangrijk voor gewicht), maar bovendien over de hoogste energiedichtheid beschikt.
Ook de batterijtechnologieën van morgen en overmorgen maken gebruik van lithium. Zo bevatten ook ‘solid state’-batterijen het metaal.
De enige bedreiging kan op middellange termijn van het (nu nog) veel goedkopere natrium komen, dat in theorie lithium perfect kan vervangen. Binnenkort komen er zelfs al natrium-ion batterijen op de markt.
Alleen is de energiedichtheid van natrium veel kleiner dan die van lithium. Dat betekent dat een batterij op basis van natrium veel groter en zwaarder moet zijn om dezelfde capaciteit te halen dan een gebaseerd op lithium. Daarom is natrium in de praktijk voor veel toepassingen geen realistisch alternatief voor lithium.
Geconcentreerd aanbod
Er zijn op dit moment twee dominante productiemethodes voor lithium. Bij de eerste wordt lithium gehaald uit ertsen die het mineraal spodumeen bevatten. Dit gebeurt met name in Australië, maar steeds vaker ook in Zuid-Amerika.
Bij de tweede methode wordt lithium gewonnen uit grote zoutwatermeren (pekel). Een bekend gebied is de zogenaamde lithiumdriehoek in Brazilië, Chili en Bolivië (Atacama-regio).
Technieken waarbij lithium wordt gewonnen uit klei of op basis van geothermie hebben vooralsnog een erg klein marktaandeel.
Er is een onderscheid tussen lithiumhydroxide en lithiumcarbonaat. Het marktaandeel van beide is ongeveer de helft. De energiedichtheid van hydroxide is iets groter, wat maakt dat dit type vaker (maar niet uitsluitend) in duurdere NMC-batterijen wordt gebruikt. Voor de goedkopere LFP-batterijen wordt meestal lithiumcarbonaat gebruikt.
Globaal komt iets meer dan de helft van al het lithiumconcentraat uit Australië, een derde uit Zuid-Amerika en 13% uit China.
Wat betreft raffinagecapaciteit is China dominant met een marktaandeel van ruim 60%. In het Westen wordt in snel tempo raffinagecapaciteit bijgebouwd om de afhankelijkheid van China te verminderen.
Banana-principe
Op het vlak van lithiumproductie zelf scoort Europa ondermaats. Een groot project in Servië van Rio Tinto (Jadar), dat Europa op termijn zelfvoorzienend zou maken, werd afgeschoten wegens milieubezwaren. De milieu-impact van ingevoerd lithium op de plaats van productie of raffinage is dan blijkbaar weer geen bezwaar.
Europa heeft de mond vol van elektrificatie maar huldigt tegelijkertijd het banana-principe: build absolutely nothing anywhere near anyone.
Klein overschot
Er bestaat niet zoiets als de lithiumprijs. Er zijn verschillende prijzen naar gelang de exacte chemische samenstelling, de kwaliteit en zelfs de regio. Dat maakt de globale lithiummarkt vrij ondoorzichtig.
Een vaak gebruikte prijsreferentie is LCE of Lithium Carbonate Equivalent. Daarbij wordt nog een onderscheid gemaakt naar zuiverheid van 99% of 99,5% (battery grade).
De prijs die Trading Economics publiceert, is die van lithiumcarbonaat in Chinese yuan per ton. Gemiddeld werd lithium tussen de zomer van 2021 en het najaar van 2022 zes keer duurder. Sinds de top ging er ongeveer een kwart af.
In 2022 bedroeg de globale lithiumproductie ongeveer 700.000 ton LCE. Vorig jaar was er een aanbodtekort van 15.000 ton lithium. Voor dit jaar wordt een klein overschot van 2000 ton voorspeld. Maar de markt voor ‘battery grade’ lithium blijft erg krap.
ETF’s zijn geen optie
Er zijn verschillende ETF’s waarvan de naam naar lithium verwijst. Maar wie deze koopt voor blootstelling aan bedrijven die actief zijn in de lithiumproductie komt meestal bedrogen uit. Dat komt doordat lithium in deze ETF’s met de andere batterijmaterialen op één hoop wordt gegooid.
Dit is onder meer zo bij de Amplify Lithium & Battery Technology ETF (BATT). Het gewicht van lithiumproducenten in de onderliggende index bedraagt amper 16%. De rest wordt gevormd door producenten van EV’s, batterijen en andere metalen dan lithium.
Dit is ook zo bij de Global X Lithium & Battery Tech ETF (LIT). Daar is de situatie wel iets beter, want de onderliggende Solactive Global Lithium index bestaat voor ongeveer 40% uit lithiumproducenten. Dat is nog steeds te weinig om van een pure play te spreken. Albemarle is met 10% de grootste individuele participatie.
Sinds begin deze maand is er ook een nieuwe lithiumtracker op de markt. Het gaat om de Sprott Lithium Miners ETF (LITP). Die schaduwt de Nasdaq Sprott Lithium Miners index en komt tegemoet aan de kritiek dat het huidige ETF-aanbod tekort schiet wat lithium betreft.
Helaas is deze ETF voorlopig nog niet te koop in Europa maar de ervaring met de uranium ETF van dezelfde uitgever leert dat Sprott op termijn ook een Europese variant van de tracker voorziet.
Niets houdt beleggers die in lithium willen investeren tegen om hun eigen ETF samen te stellen. Met uitzonderling van een aantal Chinese spelers noteren de meeste lithiumproducenten aan beurzen in de Verenigde Staten of Canada. Daarnaast is er een ruim aanbod van lithiumbedrijven die aan exploratie doen of experimenteren met nieuwe productietechnieken.
Grootste spelers
Het Amerikaanse Albemarle is actief in Australië en Chili en beschikt over een productiecapaciteit van ongeveer 175.000 ton LCE, goed voor een globaal marktaandeel van iets meer dan 25%. Het bedrijf wil de output tegen het einde van dit decennium verdubbelen. Albemarle noteert tegen minder dan 10 keer de verwachte winst over dit jaar.
Sociedad Quimica y Minera (SQM) uit Chili is met name actief in de Atacama-regio. Chili beschikt over de grootste lithiumreserves ter wereld. SQM is ook een belangrijke producent van jodium. Het aandeel noteert tegen minder dan 7 keer de verwachte winst. Een factor van onzekerheid is de politieke situatie in Chili, waar een hogere winstbelasting dreigt.
Het Amerikaanse Livent werd in 2018 afgesplitst van het agrarische bedrijf FMC Corp. Livent is actief in onder meer Argentinië, de Verenigde Staten en China. De groep is verticaal geïntegreerd en beschikt ook over conversiecapaciteit om lithiumconcentraat te verwerken naar eindproducten. Livent kan daardoor direct leveren aan industriële klanten (o.a. de luchtvaart). Het aandeel noteert tegen 13 keer de verwachte winst en 6 keer de omzet.
Andere interessante bedrijven uit de sector zijn de Australische producenten Mineral Resources, Pilbara Minerals en Allkem (het vroegere Orocobre). Lithium Americas heeft een 49% joint venture met Ganfeng Lithium in Argentinië en beschikt met Thacker Pass over een interessant project in de Verenigde Staten.
In Nederland is natuurlijk Advanced Metallurgical Group (AMG) een bekende speler. Dit bedrijf maakt specialistische metalen en legeringen die onder meer worden gebruikt in de bouw, luchtvaart en energiesector.
AMG telt drie afdelingen maar de hoogste winstbijdrage komt van Clean Energy Materials, waar naast lithium ook vanadium, tantaal en niobium toe behoort. Deze metalen worden geproduceerd in de Mibra mijn in Brazilië.
De productiecapaciteit voor lithium spodumeen wordt er opgetrokken van 90.000 naar 130.000 ton op jaarbasis. Deze uitbreiding wordt dit jaar afgerond.
AMG is ook actief in het downstream segment met de bouw van een raffinagefabriek in Duitsland. Die moet battery-grade lithium hydroxide opleveren. De bouw gaat in 5 modules van elk 20000 ton per jaar. Tegen 2028 moet de fabriek 100000 ton per jaar kunnen produceren.
DLE
Een relatief nieuwe productietechniek is Direct Lithium Extraction of DLE. Daarbij wordt lithium uit pekel gewonnen via een geavanceerde absorptietechnologie en niet op basis van het klassieke verdampingproces. Met DLE verloopt de productie van lithium sneller, energiezuiniger en milieuvriendelijker.
Momenteel wordt DLE alleen in China op commerciële schaal ingezet, maar er zijn verschillende bedrijven met pilotprojecten als tussenstap naar productie. Een daarvan is E3 Lithium, dat battery grade lithium wil produceren in de Canadese provincie Alberta. Onder meer Imperial Oil en de Canadese overheid investeerden in het bedrijf. Dit jaar wordt gewerkt aan een voorlopige haalbaarheidstudie (PFS).
Het vergunning- en financieringsproces en de bouw van de mijn zijn gepland voor 2024-2025 en de (eventuele) start van de commerciële productie zal op zijn vroegst in 2026 zijn.
Een ander bedrijf dat inzet op DLE is Grounded Lithium. De grootste activiteit is het Kindersley lithiumproject in de Canadese provincie Saskatchewan. Het gaat in beide gevallen om ‘early stage’ bedrijven met bijgevolg een bovengemiddeld risiconiveau.