Vol bewondering volgden we de prestaties van Lance Armstrong. De zevenvoudig winnaar van de Tour de France sprak tot de verbeelding. Nu hij dopinggebruik heeft bekend is zijn levensverhaal vervallen tot een heldenepo. “Sorry aan iedereen die teleurgesteld is in mij”. Armstrong zal zijn hele leven wijden aan herstel van vertrouwen, zo vertrouwde hij Oprah toe in een poging de eerste sympathie terug te winnen.
Boele Staal zat niet bij Oprah, maar sprak met het Algemeen Dagblad. Verschil moet er wezen. De scheidende voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) vindt dat de banken geen sorry meer hoeven zeggen. De bankiers hebben hun leven gebeterd. Er is een probleem volgens Staal: de samenleving gelooft dat niet. Jammer, want de banken hebben 98% op orde. Bovendien schijnt de bankbelangenman gezegd te hebben dat de samenleving ook schuldig is aan de financiële malaise. We waren allemaal begiftigd door het het-kan-niet-op-virus, zo vat ik de opinie van Staal samen.
Voor een deel ben ik het met hem eens. Natuurlijk dragen we allemaal verantwoordelijkheid, maar Staal levert met zijn opmerkingen niet het bewijs dat de bankensector echt wat geleerd heeft. Want de voorzitter van de NVB is wel de laatste persoon die met beschuldigende vinger naar anderen moet wijzen om het eigen gedrag te bagatelliseren. Dat is precies de mentaliteit waar de samenleving meer dan genoeg van heeft.
Geen ASML-prestatie
Boele Staal hoeft wat mij betreft helemaal geen sorry te zeggen. Excuses zijn zo gratuit als niet ook de consequenties uit verkeerd gedrag wordt getrokken. De banken hebben de afgelopen jaren flinke steken laten vallen. Natuurlijk was het foute gedrag mogelijk in een omgeving waar niemand risico’s zag en we allemaal gericht waren op meer, meer en nog meer. De financieel-economische gevolgen waren dramatisch en is een zeer kostbare zaak gebleken. Wat de samenleving ergert is niet het feit dat er dingen fout zijn gegaan, maar de cultuur waarin dat veroorzaakt is.
De extreem hoge beloningen en bonussen steken nog altijd als zout in een open wond. Het is naïef te veronderstellen dat met een paar maatregelen de zaak geklaard is en het publiek weer alle vertrouwen in de sector heeft. Ikzelf heb helemaal niets tegen hoge beloningen. De commotie rond de bonus van ASML topman Eric Meurice is nergens voor nodig. Dat zoeken aandeelhouders en top van het bedrijf maar lekker zelf uit. Naar mijn mening hebben de verantwoordelijken bij ASML een fantastische prestatie geleverd. Ik heb er geen probleem mee dat ze daarvoor vorstelijk beloond worden.
De banken hebben geen ASML-prestatie geleverd, maar desalniettemin denk ik dat de hoofdverantwoordelijken daar letterlijk geen centje pijn van hebben ondervonden. Armstrong wel. Die moet al zijn gele truien inleveren en hem wacht een stroom aan claims. Tsja, dat is de consequentie van zijn (wan)gedrag. Verantwoordelijke bankbestuurders hebben naar mijn mening te weinig de echte consequenties van het wanbeleid gevoeld.
Dans ontsprongen
Dat geldt niet voor de aandeelhouders. Zij hebben de gevolgen van het slechte beleid aan den lijve ondervonden. De aandelenbelegger in SNS, die in 2006 voor 17 euro instapte, hikt nu tegen een koers van 70 cent aan. Dat is een verlies van 96%. Er hoeft geen discussie te zijn of aandeelhouders SNS moeten meebetalen aan een redding van de bank. Dat hebben zij al lang gedaan. Een ander verhaal zijn de obligatiehouders in het algemeen en die van SNS in het bijzonder. Zij ontsprongen tot nu toe de dans en kregen hun investering volledig afgelost. Is dat niet oneerlijk, en moeten de houders van schuld niet harder worden aangepakt? Ik vind dat als een onderneming failliet gaat, dus ook een bank, obligatiehouders gewoon moeten meebetalen. Dat is helder.
Bij (systeem)banken ligt dat moeilijker, omdat de overheid deze in principe niet om laat vallen. Als er een reddingsoperatie nodig is, is het redelijk dat obligatiehouders meebetalen. Maar wat nu vaak wordt aangehaald is dat obligatiehouders als deel van het probleem worden gezien. “Schrijf hun (achtergestelde) vorderingen maar af”, zo is de heersende opinie. Dan heeft de bank (in dit geval SNS) weer lucht. Dat is een verkeerde benadering. Obligatiehouders moeten de gevolgen van een faillissement/redding voelen, maar niet gebruikt worden om een oplossing te forceren.
De overheid heeft alle recht om dreigende verliezen bij een reddingsoperatie te verhalen op de stakeholders van de bank. Dat zijn, naast de werknemers die een stukje van hun beloning kunnen inleveren, natuurlijk ook de obligatiehouders. Zij kunnen bijvoorbeeld deels (gewone obligaties) of helemaal (achtergestelde obligaties) gekort of overgeslagen worden op de rentebetalingen. Het afschrijven op de hoofdsom moet naar mijn idee uitsluitend plaatsvinden als de bank echt failliet gaat.
Ondertussen zit ik met de billen samengeknepen de ontwikkelingen rond SNS af te wachten. De achtergestelde Zwitserleven obligatie in mijn Handelende Tak portefeuille heeft enige averij opgelopen. Ik ga nog steeds uit van een oplossing waarbij de levensverzekeraar wordt verkocht, als onderdeel van een saneringsoperatie SNS. Er liggen voor alle (SNS) belanghebbenden spannende dagen in het verschiet.
Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en oprichter/beheerder van het Bufferfund. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.