Deze week hield George Soros in Duitsland een verhaal over de crisis in de eurozone. Soros, dat is de man die in 1992 het Britse pond ten val bracht en daar een slordige miljard dollar aan verdiende. Deze toevoeging over zijn beruchte valutaverleden dient niet zelden om aan te geven dat het een gewiekste zakenman betreft die op het randje van moreel fatsoen opereert.
Snel geld verdienen aan slecht functionerende markten is zijn specialiteit, maar op diepgaande visies zou hij niet te betrappen zijn. Voor een ieder die dit beeld van Soros met zich draagt, is zijn recente Duitse speech verplichte kost.
Soros geeft uitstekend de problemen in de eurozone weer en komt met zinvolle oplossingen. Het hoofdprobleem, aldus de selfmade miljardair, is dat voor veel landen de euro een vreemde valuta is. Daarmee is de situatie vergelijkbaar met ontwikkelingslanden die hun tekorten in niet-lokale valuta hebben gefinancierd. Als de schuld oploopt, kan niet door een eigen monetair beleid, zeg maar geld drukken en devalueren van de eigen munt, het probleem gecorrigeerd worden. Het betreffende land gaat dan failliet en de schuld moet geherstructureerd worden.
De analyse van Soros is correct. Het europrobleem is in eerste instantie niet herkend, noch door de monetaire en politieke autoriteiten, noch door de markt. Het Europese bankwezen heeft daardoor zonder risicobesef naar hartenlust staatsobligaties van de latere probleemlanden op de boeken genomen. In de pre-europeriode waren beleggers in zuidelijke staatsschuld voorbereid op een continue default via de structurele devaluatie van de munten van deze landen.
Welvaartsverhogend project
Als compensatie was er de hoge rentevergoeding. Beleggers waren blij, want de hoge rentevergoeding was genoeg om per saldo zuidelijke schuld als aantrekkelijk te zien. De zuidelijke landen waren blij, want via devaluatie konden zij zich economisch gezien staande houden. Impliciet betekende het zuidelijke devaluatiebeleid een enorme kostenpost voor de noordelijke landen, zowel direct als indirect. De zwakke zuidmunten tastten de concurrentiepositie van de efficiënte economieën aan.
Een deel van de kostbare inspanningen in Nederland, Duitsland en andere landen ging zo op eenvoudige wijze verloren en viel in handen van de devaluerende landen. Ook indirect kostte het valutaspel veel welvaart. Door de voortdurende waardevermindering van de munten konden hervormingen uitblijven. De structurele zwakte van de zuidelijke economieën betekende daardoor minder (noordelijke) export en gebrek aan innovatieconcurrentie binnen ons continent. Het is om deze reden dat de euro een gewenst en in potentie welvaartsverhogend project is.
De praktijk wees echter anders uit. De politiek is niet in staat geweest de euro te managen op het moment dat zich relatief niet eens zulke grote problemen aandienden. Dat komt omdat in de discussie voortdurend de miljarden aan leningen centraal staat, terwijl onvoldoende wordt uitgelegd en zichtbaar gemaakt waartoe die hulp dient. En vooral, wat de kosten van het alternatief zijn. Het is niet vreemd dat een groot deel van het electoraat genoeg heeft van berichten over steun aan landen die er een puinhoop van hebben gemaakt.
Weinig wenkend perspectief
Er zijn slechts twee oplossingen het europrobleem te tackelen, aldus Soros. Of Duitsland omarmt volledig de euro met als ultieme consequentie de uitgifte van eurobonds. Volgens Soros zullen de positieve effecten miraculeus zijn en zullen we ons voelen als ontwaakt uit een nachtmerrie. Ik ben het daar volledig mee eens en heb diverse malen aangegeven hoe heilzaam eurobonds zullen werken.
Als de zevenmijls stap naar eurobonds niet mogelijk is, dienen Duitsland en andere financieel sterke landen uit de euro te stappen. Gisteren hield Frits Bolkestein nog een pleidooi voor een duaal valutasysteem, voor Soros is de splitsing van de euro echter een second best oplossing. Terecht, want de introductie van twee euromunten brengt ons precies bij de situatie waarvan we juist weg moeten. Devaluatie wordt dan weer het alternatief voor structurele hervormingen die tot een efficiëntere en concurrerende economie moeten leiden.
Maar toegegeven, Soros' idee van uit de euro tredende noordelijke landen heeft wel een belangrijk voordeel. Als gekozen wordt voor een Dexit blijft de Europese eenheidsmunt gewoon voortbestaan. Deze munt zal echter zonder de Duitsers ernstig in waarde dalen. Dat is op korte termijn economisch goed voor zuid, en zeer kostbaar voor noord. Maar het grote voordeel is dat onze toch niet lage (staats)schuld ineens in een zwakke vreemde valuta luidt. Dat is het omgekeerde van de problematiek zoals die door veel ontwikkelingslanden en zuidelijke eurolanden wordt beleefd. In één klap zijn wij in het noorden van ons eigen schuldprobleem af.
Welke oplossing er ook word gekozen, eurobonds of Dexit, alles is beter dan het voortmodderen op de huidige weg met het zompige moeras als weinig wenkend perspectief.