Er trad gisteren een volgende verslechtering op in het zeerkortetermijnbeeld van de AEX. De beweging onder de zone 447 tot 448 zorgde voor een flinke en directe verdere daling waarbij zelfs intraday het 50%-Fibonacci-retracementniveau van de stijging vanaf de 405-bodem werd getest, bij 439.
Tussenliggende steunpunten bij 443,70 (bodem van enkele dagen geleden) en de 441 werden zonder moeite doorbroken. De vrije val die minder dan week geleden werd gestart, kreeg hierdoor een verder neerwaarts vervolg. Inmiddels is de AEX vanaf de recente top bij 474,85 bijna 36 punten kwijtgeraakt.
Een daling van ruim 7% en daarmee valt deze terugval in de categorie normale correctie. Ook werd met de slotkoers onder de 447 tot 448 afscheid genomen van de potentiële brede zijwaartse handelsfase tussen grofweg de 447 en 473.
Bodempatronen opgeheven
Een verder neerwaarts vervolg ligt dan ook op de loer. Als laatste werden de bodempatronen van de afgelopen dagen, de hammer en de inverted hammer, met de lagere standen weer opgeheven als potentiële bodempatronen.
Daggrafiek AEX
Klik op de grafiek voor een grote versie
Wat een dramatisch begin van de maand december, een maand die door de meesten werd en wordt gezien als zeer goede maand. Vaak kwamen we de term eindejaarsrally tegen. Ook ik had verwacht dat de maand positief zou verlopen en niveaus van 490 tot 495 konden worden getest.
Daarmee was er echter geen sprake van een eindejaarsrally. De grootste stijging vanaf de septemberbodems lag inmiddels achter ons.
Geen toppenlijn
Ik heb de gemiddelden van de eindstand en hoogtepunten die u opgaf voor de lunchprijsvraag nog niet verwerkt, maar ik verwacht dat deze gemiddelde niveaus ook een aanzienlijk stuk hoger lagen en dat terwijl we pas een week verder zijn.
Het nadeel van deze vrije val blijft het feit dat er geen dalende toppenlijn is te zien in de AEX. De herstelbeweging van twee dagen geleden zorgde nog voor een test van het 50-daags gemiddelde, toen bij 454.
Maar ik gaf al aan dat er pas bevestiging van een bodem zou optreden bij een slotstand boven de 455,30 tot 455,50. Hier lagen:
- de meest recente bodem van eind november
- het 38,2%-Fibonacci-retracementniveau van de daling tot dan toe
Ruimte tot 431
Doordat alles slechts in een paar dagen tijd plaatsvond, is er geen dalende toppenlijn te trekken. Aan de onderkant is ruimte ontstaan naar de 431 punten. Hier ligt de bodem van medio oktober en het laatste (61,8%) Fibonacci-retracementniveau van de stijging vanaf de septemberbodems.
Opvallend is verder dat als ik de septembertop (451) verbind met de toppen van eind oktober en begin november en deze lijn parallel projecteren langs de septemberbodem van 405, deze virtuele bodemlijn ook ongeveer bij 431 zou liggen.
Een belangrijke steun ligt verder nog bij 439, een niveau dat gisteren al werd getest. De vraag is dus waar een volgende middellangetermijnbodem komt te liggen om de grenzen van het trendkanaal voor mogelijk de komende maanden aan te geven.
Neerwaartse druk
Voor dit moment blijft de druk neerwaarts gericht na de verdere verslechteringen. Weerstand ligt nu bij de zone 447 tot 448 en het 50-daags gemiddelde van 455. Kijkend naar de daling tot nu toe, ligt het eerste Fibonacci-retracementniveau van deze correctieve beweging bij 453.
Een slotbeweging boven de zone 453 tot 455 is nodig om de eerste duidelijke verbeteringen aan te geven. Verder moeten we alert blijven tijdens deze forse vrije val beweging op de vorming van duidelijke omkeerpatronen vanuit de candlesticks.
Waar en wanneer precies een bodem gevormd zal worden, is niet te zeggen, maar de neerwaartse ruimte begint wel op te raken. Belangrijke steunpunten voor de komende dagen liggen bij 439 en 431. De mate van herstel zal echter bepalen of de bodem is gezet.
Een ander lastig punt blijven de andere aandelenindices. Indices als de DAX, Stoxx Europe 600 en veel Amerikaanse indices blijven aanzienlijk beter liggen. De genoemde Europese indices blijven nog boven vergelijkbare niveaus als in de AEX van 447 tot 448 hangen en testten deze gisteren bijna terug.
Pas een neerwaartse doorbraak hiervan zou een verdere verslechtering in deze indices initiëren en meer neerwaartse ruimte vrijmaken. Voor dit moment blijven deze indices dus boven belangrijke steunpunten liggen en kunnen daarmee ook zorgen voor een vangnet tijdens de vrijevalbewegingen in onder andere de AEX.
De informatie in deze column behelst geen individueel beleggingsadvies maar slechts een algemene aanbeveling waarop beleggers hun beleggingsbeslissingen mede kunnen baseren. ING Bank N.V. is verantwoordelijk voor het uitbrengen van de hierboven opgenomen beleggingsaanbeveling die is opgesteld door Bas Heijink, Senior Analist Technische Analyse van het ING Investment Office. Deze beleggingsaanbeveling is opgesteld op basis van zijn eigen kennis gecombineerd met betrouwbare bronnen.