De steun van 409 werd intraday gebroken. Hier lag de dubbele top uit de eerste helft van 2014. Uiteindelijk sloot de koers hier wel ruim boven. Tijdens de handelsdag testte de AEX zelfs de belangrijke zone 401 tot 405. Het intraday-dieptepunt werd daarbij gezet bij 404,60.
Of hiermee de bodem al is gezet van deze twee maanden durende correctie is echter nog niet te zeggen, maar de test van de zone 401 tot 405 betekent wel dat het neerwaartse potentieel zeer beperkt was geworden. Daarbij ga ik er vanuit dat de stijgende langetermijntrend intact blijft.
Wie durft de bodembel al te luiden?
Einde bullmarkt?
Ik acht de kans momenteel wel groot dat deze eerste correctie van dit jaar van precies 10% tot op heden zal leiden tot een belangrijke bodem in het langetermijnbeeld. Kijkend naar de volatiliteit en de snelheid van de bewegingen leek er wel sprake te zijn van capitulatie in de markt.
Opvallend en contrair zijn verder de steeds extreme neerwaartse uitspraken van zowel analisten, strategen als de media zelf over de aandelenmarkten voor 2016. Voorziene dalingen van 30% tot 50% in het komende jaar zien we steeds meer verschijnen.
Dit zijn vaak contraire signalen, vooral indien de aandelenmarkten belangrijke niveaus (bijna) bereiken tijdens een correctieve beweging. Natuurlijk is de kans aanwezig dat de bullmarkt zoals we die kennen sinds 2009 ten einde komt. Deze bullperiode duurt inmiddels al behoorlijk lang.
Respecteer de trend
Maar zolang de stijgende langetermijntrend intact is, moeten we hem respecteren en blijft mijn visie in het langetermijnbeeld overeind. Pas een neerwaartse en structurele doorbraak van de zone 401 tot 405 zorgt voor een eerste verzwakking in dit langetermijnbeeld.
In dat scenario ontstaat ruimte naar de bekende 375 punten tot de oktoberbodem uit 2014 bij 366. Ook wordt in dat scenario een potentieel hoofd-schoudertoppatroon afgerond. Dit patroon is al sinds augustus in ontwikkeling.
Een dagslot of intraday-beweging onder de 401 betekent overigens nog niet direct een verandering van dit langetermijnbeeld, daarvoor is een structureel weekslot noodzakelijk.
Opvallend daarbij is dat indices als de DAX en Nasdaq 100 aanzienlijk meer neerwaartse ruimte hebben voordat de stijgende langetermijntrends in gevaar komen. Dit negatieve scenario moeten we wel in ons achterhoofd houden als belangrijk risico in deze markt.
Daggrafiek AEX
Klik op de grafiek voor een grote versie
Potentiële omkeerpatronen
Hoe staat het kortetermijnbeeld ervoor? De trend in het kortetermijnbeeld is nog steeds dalend. Om een definitief eindsignaal te geven voor deze correctie moet de dalende toppenlijn worden gebroken. Deze lijn startte bij 475 en loopt langs de 449-top. Wekelijks daalt deze lijn ongeveer 6 punten en vandaag ligt hij bij 435,50.
Kijken we naar de versteiling vanaf de top van eind december (449) dan is een scherp dalende toppenlijn te zien die dagelijks ongeveer 2,5 punt daalt. Vandaag ligt deze dalende weerstandslijn alweer bij 421,30. Als we kijken naar de laatste weken dan ontstaan de contouren van een dalende wig.
Dit zijn potentiële positieve omkeerpatronen. Een opwaartse doorbraak van deze kortere dalende toppenlijn zou dan ook een duidelijke eerste verbetering in het kortetermijnbeeld betekenen.
Bodembel?
Gisteren werd verder een flinke neerwaartse openingsgap gevormd. De bovenkant van deze gap lag bij het dieptepunt van woensdag, te weten 416,30. Met een intraday-top bij 416,80 werd deze gehele gap gesloten en daarmee een snelle verdere daling tenietgedaan.
Belangrijke volgende weerstand ligt dus bij de 421,30 voor de komende week. Steunniveaus liggen bij 409 en de zone 401 tot 405. De eerdere omkeerpatronen (inverted hammer en morning star) zijn opgeheven; ze zorgden slechts voor een korte verdere opleving richting de 426.
Uiteindelijk werd wel een groot nieuw omkeerpatroon gevormd, een doji-hammer. Zolang de dalende kortetermijntoppenlijn bij 421,30 niet wordt gebroken, blijft de kans op nieuwe dalingen nog aanwezig. De vraag is nu of dit grote patroon de bodembel al heeft geluid in de belangrijke zone 401 tot 405.
Positieve divergentie
Een laatste punt dat wijst op uitbodeming is de positieve divergentie die in de markt zit. Dit is zowel in de VIX te zien (gelijke bodem in S&P 500, maar lagere top in VIX) als in de RSI die goed boven de 30-puntengrens blijft liggen.
Tijdens de vorige bodem in december in de AEX lag de RSI nog ruim onder de 30-punten. Dit zijn ook aanwijzingen van een mogelijke (positieve trendomkeer).
Ik acht de kans dus nog steeds groot dat de AEX bezig is met een bodemformatie zolang belangrijke steunniveaus niet structureel worden gebroken. Zodra de bevestigingssignalen boven de dalende toppenlijnen worden gegeven, kan er wel eens een krachtige opwaartse vervolgbeweging starten.
De informatie in deze column behelst geen individueel beleggingsadvies maar slechts een algemene aanbeveling waarop beleggers hun beleggingsbeslissingen mede kunnen baseren. ING Bank N.V. is verantwoordelijk voor het uitbrengen van de hierboven opgenomen beleggingsaanbeveling die is opgesteld door Bas Heijink, Senior Analist Technische Analyse van het ING Investment Office. Deze beleggingsaanbeveling is opgesteld op basis van zijn eigen kennis gecombineerd met betrouwbare bronnen.