Op mijn dag afwezig heeft er een behoorlijk slagveld plaatsgevonden op de aandelenmarkten. In een aantal markten heeft in enkele dagen weer de nodige verslechtering plaatsgevonden, een manisch-depressieve beurs lijkt het wel.
De bullmarkt sinds 2009 komt daarmee opnieuw behoorlijk onder druk te staan en de vraag is of deze bullmarkten aan het einde van deze week of volgende week nog bestaan.
- Zal er een nieuwe modus gezocht moeten worden, of is dit het begin van een langere bearmarkt?
- Of zullen meerdere indices deze week langs de rand van de afgrond bewegen en zal er opnieuw een krachtige omkeer plaatsvinden?
Deze vragen kunnen nu nog niet beantwoord worden, maar meer duidelijkheid vindt waarschijnlijk op korte termijn plaats. I
DAX: smalle marge
De DAX heeft zijn jaarbodems aangescherpt. De meervoudig geteste steunzone rond de 9300 tot 9340 werd afgelopen vrijdag gebroken en kreeg gisteren een krachtig neerwaarts vervolg. De DAX is nu in gevecht met zijn 38,2%-Fibonacci-retracementniveau van de gehele bullmarkt sinds 2009.
Verder komt de sinds 2009 stijgende bodemlijn (op weekbasis) dichtbij. Deze bodemlijn ligt nu rond de 8735. Een van de grote risico’s waar ik vorige week al over sprak, is echter de doorbraak van de neklijn van een groot hoofd-schoudertoppatroon onder de 9300.
Er is een snelle beweging in de komende dagen (week) nodig boven deze neklijn om dit patroon te neutraliseren. De handelsmarge is dus relatief klein, een structureel weekslot onder de 8735 zou een definitieve verslechtering betekenen. Verbetering treedt op boven de 9300 (dan was het patroon vals).
We moeten dan ook alert zijn op bodempatronen maar het einde van deze neerwaartse versteiling zal plaatsvinden boven de nieuwe sinds december dalende toppenlijn van nu 9585. Deze toppenlijn daalt dagelijks bijna 50 punten.
Daggrafiek DAX
Klik op de grafiek voor een grote versie
Stoxx 600 aan onderkant lange trend
Eenzelfde beeld zien we in de Stoxx Europe 600. Daar ligt de sinds 2009 stijgende bodemlijn op de weekgrafiek rond de 304 punten. Ook deze index is in gevecht met zijn 38,2% niveau in het langetermijnbeeld. De koers brak ook onder zijn eerdere bodems en komt dus in de buurt van de onderkant van zijn langetermijntrend.
Verbetering treedt hier pas op boven de sinds november dalende toppenlijn die recent nog werd getest tijdens de januari-opleving en ligt nu bij 339.
Daggrafiek Eurostoxx 600
Klik op de grafiek voor een grote versie
We moeten zeer alert zijn op de onderkant van deze langetermijntrends.
De situatie in het kortetermijnbeeld is dus verder verslechterd, maar de komende week of weken zullen we meer duidelijkheid hebben of er sprake was van een overshoot en de laatste perikelen van deze forse dalende middellangetermijntrend, of dat ook de bullmarkt sinds 2009 ten einde is gekomen.
Daggrafiek AEX
Klik op de grafiek voor een grote versie
AEX: tweede correctie
Het beeld van de AEX is iets anders. Daar stond de stijgende langetermijnbodemlijn tijdens de januari-correctie al onder druk en deze lijn is nu weer behoorlijk onder druk gekomen. Deze bodemlijn ligt momenteel rond de 407 punten. In tegenstelling tot de DAX en Stoxx 600 blijft de AEX nog wel ruim boven zijn 38,2%-niveau.
Dit niveau werd in januari al getest bij 390 punten. We moeten dus vooral letten op de andere indices. Verder zou een weekslotkoers onder de 401 ook hier een hoofd-schouderpatroon kunnen activeren.
Het opvallende was dat de AEX net als enkele andere indices (zoals de S&P 500 en de Nasdaq 100) twee weken geleden zijn dalende middellangetermijntrend beëindigde met de doorbraak door de sinds november dalende toppenlijn. De hierop volgende terugtest zorgde echter niet voor een hogere kortetermijnbodem, maar sinds eind vorige week voor alweer de tweede correctie van dit jaar.
De vraag is nu of deze volgende correctie zorgt voor het einde van de bullmarkt, of voor een aanstamping van de onderkant en een krachtige steunzone in het langetermijnbeeld. De recente top bij 434 zal pas een duidelijke lagere top zijn geworden als de recente bodem rond de 392,40 ook wordt gebroken.
Dan is een nieuwe dalende toppenlijn te trekken vanaf november.
Lastige situatie
Maar de huidige situatie is wel lastig te beoordelen. We moeten dus vooral in de komende dagen letten op eventuele omkeerpatronen of juist verdere verslechteringen in de daggrafiek, waarbij vermeld moet worden dat de eerdere bullish engulfing op de weekgrafiek bij 392,40 nog steeds intact is.
Steunniveaus in het kortetermijnbeeld liggen bij 398,70, 392,40 en 390. Vanaf de 434-top is nu een zeer steil dalende toppenlijn te trekken van deze tweede correctie van dit jaar. Vandaag ligt dit te breken niveau bij 414,50, maar zakt dagelijks ongeveer 4 punten. Daarboven wordt deze tweede correctie beëeindigd.
In slechts enkele dagen tijd is de situatie op de internationale aandelenmarkten dus weer snel verslechterd waarbij de vraag opdoemt of de bullmarkt zal worden beëindigd, of dat dit een laatste dalingsgolf was en er een krachtige herstelbeweging optreedt.
Daar zullen we waarschijnlijk snel antwoord op kunnen krijgen.
De informatie in deze column behelst geen individueel beleggingsadvies maar slechts een algemene aanbeveling waarop beleggers hun beleggingsbeslissingen mede kunnen baseren. ING Bank N.V. is verantwoordelijk voor het uitbrengen van de hierboven opgenomen beleggingsaanbeveling die is opgesteld door Bas Heijink, Senior Analist Technische Analyse van het ING Investment Office. Deze beleggingsaanbeveling is opgesteld op basis van zijn eigen kennis gecombineerd met betrouwbare bronnen.