Velen hebben zich afgevraagd hoe het toch komt dat we van de ene economische crisis in de andere geraken. De oorzaken die aangedragen worden variëren van bonusbeluste bankiers, deregulering, tot en met speculanten. Sommige van de aangedragen redenen hebben bijgedragen aan, anderen zijn weer puur gezwets.
Maar bijna niemand wijst op de ware oorsprong van onze crises: Nixon.
Bretton Woods
In 1944 werd het Bretton Woods-systeem ingevoerd. Dit was een systeem van vaste wisselkoersen ten opzichte van de dollar en alleen de dollar kon worden ingewisseld bij de Amerikaanse centrale bank voor een vaste hoeveelheid goud.
De Amerikanen zaten in wezen op een goudstandaard en iedereen buiten de Verenigde Staten was aan de dollar gekoppeld (peg). Het systeem klinkt goed, maar had nogal wat haken en ogen. Zo namen de Amerikanen het niet al te nauw met de gouddekking van de dollar.
Door de Vietnam-oorlog, begonnen de Amerikanen steeds meer dollars te printen en andere landen (met name Nederland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk) begonnen zich daarom af te vragen of de belofte dat dollars altijd in goud konden worden omgewisseld wel vol te houden was.
Deze landen begonnen dan ook hun dollarreserves om te wisselen voor goud bij de Fed. Zo begon er in wezen een bankrun op de Fed. Toenmalig president Nixon zag dat het geen houdbare kaart was en moest in 1971 de inwisselbaarheid van de dollar (convertibility) afschaffen.
Hierdoor kwam er officieel een eind aan het Bretton Woods-systeem.
Achtbaan
De oorsprong van onze ellende begon eigenlijk dus voor 1971, toen de Verenigde Staten steeds maar meer dollars begonnen te drukken om zo hun uitgaven te financieren. Het moment dat de koppeling tussen het geld en ankerwaarde (goud) werd losgelaten, is het moment dat de ellende echt begon.
Doordat hierdoor alle valuta niet meer gekoppeld waren aan een referentiewaarde, was er geen limiet meer op centrale banken en overheden om van alles en nog wat te financieren met de geldprinter. Het geprinte geld zoekt een weg in de wereld.
Een deel kwam terecht in de echte economie, maar een steeds groter gedeelte kwam terecht in de financiële sector (ruim genomen) wat weer een wisselwerking had op de economie en zo verder. Hierdoor ontstonden er aan de lopende band bubbels, die steeds weer uiteenspatten.
Deze boom-bust-cycle wordt continu aan het kapitalisme toegeschreven, maar dat is dus pertinente onzin.
Bijrollen
Deze schadelijke cyclus vindt zijn oorsprong in niet verankerd zijn van ons geld. En ja, verkeerde deregulering (en met name verkeerde regulering!), disintermediation, rehypothecation, slechte beloningsstructuren, slechte risicosystemen, en zo verder hebben allemaal een rol gespeeld.
Maar dit zijn vertakkingen van een bepaalde manier van denken, iets wat ik het “gratis geld doctrine” noem.
Vervalsen
Door de eeuwen heen hebben velen de verleiding niet kunnen weerstaan om zelf geld na te maken, iets wat we valsmunterij noemen, behalve als een centrale bank dat doet, want dan noemen we het monetair beleid.
Waar het vroeger bij een echte goudstandaard moeilijk was om te vervalsen (de munten waren van echt goud, dus men kon wat afschaven of met lood vervangen of mengen) is het bij een fiat geldsysteem (ontkoppeling tussen intrinsieke waarde en denominatie) een stuk makkelijker.
Er wordt dan ook aardig wat geld besteed aan het bestrijden van valsmunterij; de overheid duldt immers geen concurrentie.
Missing link
Maar over het geheel bekeken was er de link tussen het papiergeld en het goud. Pas als deze link te veel verwaterde, kwam de ellende. Maar veel politici en economen vinden deze vaste link maar niks. Zij willen “stimuleren” als er een economisch dipje is, zij willen “investeren” in de toekomst en zo verder.
Dit alles vergt geld en als het geld gelimiteerd is (wat bij een goudstandaard het geval was), dan is dit allemaal niet mogelijk. Wat Nixon in 1971 gedaan heeft, vinden zij dus prima. Dat we sindsdien in een boom-bust-cyclus zitten, die nog in de opbouwende fase zit (!), vergeten we maar even.
Dat de schulden explosief zijn gestegen, dat economische misallocatie de norm is geworden, dat overheden consequent meer uitgeven dan ze binnenkrijgen, dat de overheid haar positie in de economie (en onze levens) noodzakelijkerwijs (in dit gratisgeldsysteem) steeds heeft vergroot, dat sparen bestraft wordt en schulden maken beloond wordt et cetera, wordt allemaal genegeerd of toegeschreven aan andere zaken.
Oostenrijkse school
Willen we grote crises vermijden, dan moeten we beginnen met het waardevol maken van ons geld en ervoor zorgen dat centrale banken en overheden (in tegenstelling tot wat beweerd wordt, zijn de twee niet onafhankelijk van elkaar) met de handjes afblijven van de geldprinter. Hoe eerder, hoe beter.
Alexander Sassen van Elsloo is directeur van Sassen Research & Consultancy Company. Deze onderneming verleent een divers scala aan financiële diensten aan particuliere en professionele cliënten. De gepubliceerde analyses zijn bedoeld als achtergrondinformatie over de financiële markten en vormen geen beleggingsadvies of aanbeveling tot het doen van transacties. Sassen Research en Alexander Sassen van Elsloo aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor eventuele onvolledigheid, onjuistheid of gevolgen van informatie die in de analyses wordt weergegeven. In de columns kunnen bepaalde beleggingsproducten aan bod komen zoals turbo’s, opties en dergelijke. De beloning van Sassen Research en van Alexander Sassen van Elsloo staat niet in relatie tot de standpunten in deze publicatie. Raadpleeg meerdere bronnen en neem zelf beslissingen. Sassen van Elsloo is ook te volgen op Twitter: @sassenvanelsloo. Vragen en opmerkingen kunt u kwijt op info@sassenresearch.nl