De kentering in de aandelenmarkten lijkt te zijn aangebroken. Gisteren gaven veel indices een duidelijke verslechtering aan in het kortetermijnbeeld. Er werden veelal toppatronen gevormd en de stijgende wiggen en oplopende bodemlijnen werden neerwaarts gebroken. Het startsein van de eerste correctie van dit jaar?
De lente is nog maar net begonnen, maar de kans is reëel dat een tijdelijke top in de aandelenmarkten is gezet. Na de eerdere verkoopsignalen en startseinen van correctieve bewegingen in de afgelopen maanden, moeten we natuurlijk de huidige neerwaartse beweging goed in de gaten houden.
Is het opnieuw een vals signaal in deze zeer euforische markt, of lijkt de top dan toch voor de komende periode te zijn gezet? We zagen in de afgelopen maanden al vaker een neerwaartse doorbraak van een stijgende bodemlijn maar die bleken telkens uit te monden in een hogere kortetermijnbodem.
Bevestiging
Dit waren steeds valse signalen, een kenmerk dat we vaker zien in een té euforische markt. Ook eind januari werd een dergelijk signaal gegeven. Na een wekenlange smalle zijwaartse consolidatiefase werd eind januari de onderkant van deze fase bij 480,40 gebroken.
Dit bleek destijds ook een vals signaal en slechts een terugtest naar het oplopende 50-daags gemiddelde. De bodem werd gezet bij 476,70. Er zijn dus nog meer bevestigingssignalen nodig in de komende tijd, maar de eerste duidelijke topvormingsignalen zijn gegeven.
Belangrijk daarbij is dat het bijna gelijktijdig in alle indices plaatsvond.
Daggrafiek AEX
Klik op de grafiek voor een grote versie
Betrouwbare toppatronen
In de AEX werd de jaartop gisteren in eerste instantie verder verhoogd naar een niveau van 518,90. Hiermee werd de onderkant van een oude horizontale weerstandszone (519 tot 521) bereikt. Uiteindelijk vond een kentering plaats in de loop van de dag.
Ook dit zien we geregeld aan het einde van een blow off-beweging in een euforische markt, een plotselinge omkeer en verzwakking na een krachtige begin van de handelsdag. In de laatste dagen is een duidelijk en groot toppatroon te zien, een bearish engulfing.
Dit zijn over het algemeen betrouwbare toppatronen na een krachtige opgaande beweging. Buiten dit toppatroon zagen we in de AEX gisteren nog meer duidelijke topvormingsignalen.
Door de bodem
Eind februari startte de AEX vanaf de 490-bodem een volgende krachtige versteiling. Deze versteiling zorgde ook voor de (voor mij) onverwachte doorbraak van de 510-top. Hier lag de 2015-top en tevens het voormalige hoogtepunt van de in 2009 gestarte bullmarkt.
Aangezien de bodems sneller opliepen dan de toppen werden in deze laatste versteiling de contouren zichtbaar van een stijgende wig (negatief patroon). De onderkant van dit patroon lag gisteren bij 514,80 en werd ook op slotbasis gebroken, een activering van dit toppatroon.
Buiten de bearish engulfing en de doorbraak van de steile stijgende bodemlijn brak de AEX ook intraday door de bodem van de afgelopen week bij 513. De volgende steunpunten liggen nu bij de oude bekende top van 510,50 en de bodem van 508,70.
Indicatoren
Toch zal de sinds december opgaande bodemlijn moeten worden gebroken voor een krachtig vervolgsignaal van de correctie. Deze bodemlijn startte bij de decemberbodem van 445,65 en loopt langs de januaribodem van 476,70. Wekelijks loopt deze lijn ongeveer 3,5 punt op. Vandaag ligt die alweer bij 502.
Andere verslechteringsignalen kwamen vanuit de technische indicatoren. In het middellangetermijnbeeld was er in de RSI sprake van negatieve divergentie, maar in het kortetermijnbeeld zagen we een stijgende wig, die gisteren aan de onderkant werd gebroken.
Verder staat de MACD op het punt een negatieve crossing te maken. Samen met de negatieve divergentie in de VIX en de risicovolle afstand tussen de koers en het 200-daags gemiddelde was er natuurlijk al enige tijd sprake van een zeer risicovolle cocktail aan waarschuwingssignalen in deze euforische markt.
Daggrafiek DAX
Klik op de grafiek voor een grote versie
Een ander belangrijk punt is het internationale technische beeld. Daar zagen we gisteren ook veel verslechteringen ontstaan. De DAX vormde ook een toppatroon en brak door de onderkant van zijn stijgende wig. Verder zagen we de Nikkei gisterochtend al door zijn sinds eind vorig jaar stijgende bodemlijn breken.
Daggrafiek S&P 500
Klik op de grafiek voor een grote versie
Als laatste vormde de S&P 500 in de afgelopen week al een lagere top en brak gisteren ook door zijn sinds eind vorig jaar stijgende bodemlijn.
Grafiek Dow Jones Transportindex
Klik op de grafiek voor een grote versie
Een belangrijk en eerder afgegeven signaal kwam vanuit de Dow Theorie. De DJ Transportindex ontwikkelde in de afgelopen maanden een krachtige toppenzone; divergentie met de DJ Industrials. Inmiddels zit deze index al in een forsere correctieve fase.
Forse correctie
Met al deze signalen lijkt het topvormingsproces in een snel tempo te kunnen worden afgerond waarna een diepere terugval kan worden voortgezet.
In de AEX zijn de belangrijke steunpunten hierboven al besproken. Weerstand ligt nu bij de recente jaartop van 518,90 en de gisteren gebroken opgaande en zeer steile bodemlijn die vandaag bij 516 ligt.
Toch lijkt een klassieke top te zijn gevormd en kan de neerwaartse beweging in een snel en fors tempo worden voorgezet naar aanzienlijk lagere niveaus. Deze correctieve beweging zou uiteindelijk wel moeten zorgen voor een volgende hogere middellangetermijnbodem.
De informatie in deze column behelst geen individueel beleggingsadvies maar slechts een algemene aanbeveling waarop beleggers hun beleggingsbeslissingen mede kunnen baseren. ING Bank N.V. is verantwoordelijk voor het uitbrengen van de hierboven opgenomen beleggingsaanbeveling die is opgesteld door Bas Heijink, Senior Analist Technische Analyse van het ING Investment Office. Deze beleggingsaanbeveling is opgesteld op basis van zijn eigen kennis gecombineerd met betrouwbare bronnen.