U kent het wel… Wat?
Nou, zo’n middenstandsgesprek:
“Rare jongens die energieboeren.”
“Ja, aparte producten houden zij er op na.“
En zo kan een dergelijk onderhoud nog uren doorgaan. Echter, dergelijke opmerkingen zijn wel verklaarbaar.
In de markten voor elektriciteit en aardgas is sprake van producten die voor financiële markten-experts opmerkelijk te noemen zijn. Kennis van zaken gecombineerd met logica brengt echter een begrijpelijke keuze met zich mee.
Leveringsperiode of -moment?
De levering van aandelen, obligaties of valuta in geval van de afwikkeling van een derivaat vindt doorgaans plaats op een bepaald moment (tijdstip). Voor de levering van de meeste commodities geldt een analoog verhaal. Echter, voor de levering van elektriciteit en aardgas gelden andere regels.
Dat is begrijpelijk vanuit het volgende perspectief: elektra en gas worden doorlopend geconsumeerd.
Thuis, op kantoor en in de industrie hebben we onze elektrische apparaten continu op het net aangesloten. Koelkast en vriezer zijn zo maar twee voorbeelden. De verwarming staat ook aan gedurende een periode, en niet op slechts één moment.
Chemische bedrijven, staalfabrikanten en andere zware industrieën draaien 24-uurs diensten en gebruiken uit dien hoofde doorlopend elektriciteit en (of) aardgas. Dus al met al is het begrijpelijk dat partijen elektriciteit en gas willen afnemen middels leveringscontracten die hiermee rekening houden.
Derivaten op dito onderliggende commodities hebben dan ook dezelfde karakteristieken.
Winkel van Sinkel
Gascontracten en elektriciteitscontracten die worden verhandeld in de groothandelsmarkten kennen verschillende leveringsperioden. Dit kan bijvoorbeeld betrekking hebben op een uur, een dag, een week, een maand, een kwartaal, een seizoen, of een jaar.
U kunt dus een gasfuture kopen voor het jaar 2019 of 2020, dan wel 2021, waarbij levering plaatsvindt gedurende 365 dagen (of 366 in geval van een schrikkeljaar), gedurende 24 uur per dag (of 23, dan wel 25, wanneer de klok een uur respectievelijk voor- of achteruit wordt gezet).
Ook worden gas- en elektriciteitscontracten verhandeld met een leveringsperiode van een kwartaal. Een voorbeeld betreft een zogenoemd Q4- contract, waarbij levering van elektriciteit plaatsvindt gedurende kwartaal vier, ofwel van 1 oktober van middernacht (00:00) tot 31 december middernacht (24:00), gedurende ieder uur.
Overigens gelden voor aardgascontracten weer iets andere regels. De gasdag loopt namelijk van 06:00 's morgens tot de volgende dag 06:00.
Mocht u zich overigens afvragen waarom zulks opgeld doet, dan is dat ongeveer dezelfde vraag als waarom de Engelsen links rijden en de puntentelling bij tennis van 0 naar 15 en van 15 naar 30 en via 30 naar 40 verloopt.
Uurtjes
Een analoog verhaal geldt voor week- en maandcontracten, als ook zomer- en winterovereenkomsten. De (of één van de) kleinste leveringsperiode betreft een uurcontract. Deze overeenkomsten voor de levering gedurende 60 minuten worden slechts verhandeld op de spotmarkten.
Ze worden derhalve kortstondig tevoren ingevoerd, op basis van een doorlopende basis (rolling principle). In sommige Europese markten bestaan inmiddels zelfs contracten voor de levering van elektriciteit voor een periode van 30 of zelfs 15 minuten.
De reden voor de introductie daarvan betreft de introductie van hernieuwbare energiebronnen zoals windturbines en zonnepanelen. Immers, aangezien de inputvariabelen lichtintensiteit en wind schommelen en niet beheersbaar zijn willen energiebedrijven (leveranciers) hun portefeuille optimaliseren.
Paashaas en kerstman
Met andere woorden, omdat het landelijk net in balans moet zijn moeten tekorten aan productie worden aangezuiverd, of overschotten worden weggewerkt om onbalans (en daarbij behorende financiële consequenties) te voorkomen.
Dit geschiedt middels dergelijke contracten op de spotmarkten. Hiermee is verklaard waarom in de energiemarkten zulke afwijkende producten bestaan in vergelijking met de derivaten op aandelen, obligaties of valuta.
Maar ach, op diezelfde fiets kan worden geconcludeerd dat zowel de Paashaas als de Kerstman ons beide doen denken aan feestdagen, maar verder lijken ze toch betrekkelijk weinig op elkaar.
Jerry de Leeuw is CEO van Entrima. Dit artikel behelst geen beleggingsadvies. De auteur heeft geen positie in genoemd(e) product(en), noch zal hij daarin op korte termijn positie nemen.