Klimaatverandering: ‘Het is erger dan je denkt, veel erger’
INTERVIEW
Klimaatverandering is veel angstaanjagender dan de meeste mensen beseffen, stelt de Amerikaanse journalist en schrijver David Wallace-Wells. Toch blijft hij optimistisch. ,,We hebben zelf in de hand hoeveel CO2 we nog de atmosfeer in pompen.’’
Annemieke van Dongen 31-03-19, 21:05 Laatste update: 01-04-19, 09:32
,,Het is erger dan je denkt, veel erger.’’ Zo begint De onbewoonbare aarde, het net in het Nederlands verschenen apocalyptisch boek waarin David Wallace-Wells uiteenzet wat ons in een opwarmend klimaat allemaal te wachten staat. Wie zich bij dat onderwerp vooral zorgen maakt over de stijgende zeespiegel en uitstervende ijsberen, ziet volgens de Amerikaanse journalist slechts het topje van de ijsberg. Het broeikaseffect verandert het leven op aarde, ons leven, fundamenteel. Dat is nu al gaande – zie de zomer van vorig jaar, zie de bosbranden in Griekenland en Californië.
Lees ook
Klaar met alle meningen over klimaatverandering? Dit zijn de feiten
PREMIUM
Lees meer
David Wallace-Wells. © Bobby Doherty
En als de aarde twee tot vier graden opwarmt – geen uit de lucht gegrepen getal maar de koers waar we zonder acuut ingrijpen op afstevenen – is het menselijk leed volgens zijn analyse eigenlijk niet te overzien. Wallace-Wells somt de chaos op die ons dan te wachten staat: de zoetwatervoorraden in de wereld die onherstelbaar snel slinken, de oceanen die veranderen in doodse poelen, de natuurbranden, de droogtes, de steden rond de evenaar die letterlijk te heet worden om in te leven.
Hij beschrijft hoe hard de landbouwopbrengsten zullen dalen, hoe hongersnoden, overstromingen en andere natuurrampen aanzienlijke delen van de wereldbevolking op drift zullen jagen, met burgeroorlogen tot gevolg. Hoe muggen die gevaarlijke ziektes als malaria verspreiden steeds noordelijker oprukken, bacteriën en virussen muteren en plagen zich in een warmer klimaat sneller dreigen te verspreiden. Hoe, in feite, ons hele sociale en economische systeem ineenstorting wacht.
Je hebt een behoorlijke portie doorzettingsvermogen nodig om je door die opsomming heen te slaan. Dat beseft de schrijver ook: halverwege complimenteert hij de lezer die nog niet is afgehaakt. Hoe deprimerend de boodschap ook is, hij lijkt wel aan te slaan. Het artikel in New York Magazine waar het boek op is gebaseerd ging viral, en in de VS staat De onbewoonbare aarde in de bestsellerlijsten.
Waarom zouden mensen uw alarmerende boodschap überhaupt willen lezen?
,,Ik denk dat het publiek er klaar voor is om op een serieuze manier met dit onderwerp om te gaan. Mensen zijn zich veel bewuster geworden van klimaatverandering door alle weersextremen die we afgelopen paar jaar hebben gezien. Elke avond zien ze op het journaal een nieuwe ramp. Klimaatdemonstraties trekken steeds meer mensen.’’
Dat geldt misschien voor een deel van het publiek. Hier in Nederland was Forum voor Democratie, dat geen cent wil uittrekken voor klimaatmaatregelen, twee weken terug de grote winnaar van de verkiezingen.
,,De focus van zo'n partij op kosten is helemaal verkeerd. Niets doen tegen klimaatverandering gaat ons veel meer kosten dan wèl investeren. Onze gezondheidszorg, onderwijs en een leger onderhouden kosten ook veel geld. Dat trekken we ervoor uit omdat de kosten van het niet doen hoger zijn. Investeren in groene energie levert bovendien grote economische kansen op, die een politicus als Thierry Baudet compleet negeert.’’
Helaas, zou je bijna zeggen, is De onbewoonbare aarde geen science fiction. Wallace-Wells onderbouwt zijn verhaal met 69 pagina’s aan voetnoten die verwijzingen naar (wetenschappelijke) publicaties. In feite onthult hij niets nieuws, zegt hij. ,,Ik beschrijf enkel wat uit tienduizenden publicaties blijkt: dat de consequenties van 2 tot 4 graden opwarming behoorlijk huiveringwekkend zijn.’’ De voorspellingen in zijn boek zullen echt niet allemaal uitkomen, relativeert hij meteen. ,,Wetenschap is een momentopname, de modellen bevatten onzekerheden. Maar zelfs als 40 procent onbetrouwbaar blijkt, hou je nog een heleboel menselijk lijden over.’’
Beeld van de bosbranden vorig jaar in Californië © AP
Waarom beseffen we dat niet? Houden wetenschappers die informatie voor ons achter?
,,Dat niet, alles wat ik vertel komt uit wetenschappelijke publicaties. Maar de meest onheilspellende conclusies benadrukken ze niet. Wetenschappers zijn per definitie voorzichtig, en klimaatwetenschappers al helemaal: zij zijn bang om boude uitspraken te doen waarmee ze door klimaatontkenners om de oren kunnen worden geslagen. Ook hebben ze lang gedacht dat hoop en optimisme beter werken om mensen tot actie te bewegen. Dat geldt voor een deel van het publiek, maar een deel slaat meer aan op een alarmerende boodschap.’’
Zelf raakte Wallace-Wells ook pas recent gealarmeerd. ,,Ik was helemaal niet zo bezig met klimaatverandering, zeker niet in mijn privéleven. In mijn woonplaats New York was de herfst van 2016 uitzonderlijk warm. Dat verontruste me en ik ging me in het onderwerp verdiepen. Hoe meer ik erover las, hoe banger ik werd. Ik dacht: wauw, dit gaat veel sneller dan we denken, het gaat veel erger zijn dan we denken en het gaat iedereen, overal ter wereld raken. Dat verhaal moet ik vertellen.’’
Tegelijkertijd kreeg u afgelopen jaar een dochtertje. Waarom wilde u nog een kind op deze wereld zetten, als die zo hard de verkeerde kant op gaat?
,,Zelfs ik ben nog deels in de ontkenningsfase. Zo sterk is blijkbaar de menselijke reflex om de andere kant op te kijken. Maar: geen van de scenario’s die ik schets is onvermijdelijk. We hebben zelf in de hand hoeveel CO2 we nog de atmosfeer in pompen. Op een bepaalde manier is een kind nemen ook investeren in een toekomst zonder lijden. Ik vecht liever voor een leven dat ik wens voor mijn kinderen dan te zwelgen in het worst case scenario. Besluiten om géén kinderen te nemen, is je overgeven aan het noodlot.’’