Ray Dalio, oprichter van Bridgewater Associates, voorziet de nodige pijn voor beleggers. Na jaren van ruim monetair en fiscaal beleid en schuldengroei kampen veel landen met torenhoge inflatie en verhogen centrale bankiers de rente om de prijsstijgingen af te remmen.
Daardoor gaan de aandelen- en obligatiemarkten onderuit en dreigen de grote economieën in een recessie te belanden.
Intussen neemt ook nog eens de geopolitieke spanning toe. Dalio wijdde er een boek aan: Principles for Dealing With the Changing World Order. Op Barron’s zet hij zijn persoonlijke opvattingen naar aanleiding van zijn nieuwste boek uiteen.
Vijf problemen die onze wereld bedreigen
Ray Dalio richtte in 1975 Bridgewater Associates op, dat uitgroeide tot een van de grootste hedgefondsen ter wereld. Recent trad hij terug als topman. Volgens de gevierde belegger spelen er nu vijf grote bedreigingen voor de wereldeconomie.
- Hoge schulden, aangejaagd door centrale banken.
- Interne conflicten binnen landen als gevolg van de grote welvaartsverschillen. Momenteel vormt het conflict tussen populisten van rechts en links de grootste bedreiging. Deze conflicten zullen grote gevolgen hebben voor de belastingen en de verdeling van de rijkdom.
- Conflicten tussen landen naarmate de wereldorde verschuift van unipolair naar bipolair. Het leidt ertoe dat regeringen voorrang geven aan zelfvoorziening en militaire uitgaven boven efficiënte productie. Het verhoogt ook de risico's van een militaire oorlog.
- Ernstige natuurrampen zoals droogte, overstromingen en pandemieën.
- Menselijke innovaties en technologieën.
Niet dat deze krachtenvelden nieuw zijn. We weten dus dat als deze problemen gelijktijdig optreden, er gewoonlijk grote veranderingen volgen in de wereldorde. Dalio leerde uit de geschiedenis dat droogte, overstromingen en pandemieën meer beschavingen ten val hebben gebracht en meer mensen hebben gedood dan de eerste drie ontwikkelingen samen.
Aan de andere kant is het vermogen van de mens om zich aan te passen en nieuwe technologieën uit te vinden een grote kracht.
China is onvermijdelijk voor beleggers
Vanuit beleggingsoogpunt is het in zo’n fase beter om te investeren in landen met een reservevaluta en een grote marktkapitalisatie. Dat zijn bijvoorbeeld de VS, Europa en Japan. Daarnaast zijn er opkomende landen met sterke financiën die waarschijnlijk neutraal kunnen blijven in de conflicten tussen grootmachten. Hierbij denkt Dalio onder meer aan Singapore en India, maar ook delen van het Midden-Oosten en Noord-Afrika.
Het is ook belangrijk om wat geld belegd te hebben in China, waar de markt zeer aantrekkelijk geprijsd is. Het is de op een na grootste economie ter wereld, de belangrijkste concurrent van de VS en een goede diversificatie. China maakt enkele belangrijke veranderingen door die de meeste mensen niet correct interpreteren, vindt de bekende belegger.
Koorddansen voor centrale bankiers
Als de rente naar nul daalt en er een deflatoire schuldencrisis ontstaat, moeten centrale banken geld drukken en schulden kopen. Dat deden ze voor het laatst in 2020, daarvoor in 2008 en 1933. Dat leidt uiteindelijk tot buitensporige reflatie, waardoor centrale bankiers het monetaire beleid verkrapten. En dat leidt weer tot de tegenovergestelde beweging.
Het is koorddansen voor de centrale bankiers. De rentes moeten hoog genoeg zijn om de crediteuren te belonen voor het aanhouden van schuld, zonder ze zo hoog te maken dat ze de debiteuren onaanvaardbaar schaden. Vaak kiezen centrale banken een middenweg tussen een te hoge inflatie en een te zwakke economie, wat leidt tot stagflatie. Dat is wat Dalio nu ziet gebeuren.
Fed drukt op pauzeknop
Dalio verwacht dat de Fed het tempo van renteverhogingen zal vertragen en een pauze inlast. De juiste rente ligt nu waarschijnlijk in de buurt van 4,5% tot 5%. Kredietverkrapping heeft een vertraagd effect en begint de economie, de huizenmarkt en bedrijven die lenen nu pas te beïnvloeden. Veel huishoudens hebben nog geen problemen; dat komt waarschijnlijk pas over negen maanden. Krediet wordt krap omdat vraag en aanbod uit evenwicht zijn.
De federale overheid heeft een begrotingstekort van ongeveer 5% van het BBP. Dus moet de overheid obligaties verkopen ter waarde van 5% van het BBP. Tegelijkertijd verkleint de Fed haar balans door haar obligaties uit eerdere kwantitatieve-verruimingsprogramma's te verkopen of te laten aflopen. En daar zijn niet genoeg kopers voor tegen de huidige prijzen.
De prijzen zullen moeten dalen en de rendementen stijgen. Een inkrimping van het privékrediet zal leiden tot veel hogere financieringskosten voor de particuliere sector. Noodzakelijke uitgaven blijven doorgaan: tegen de klimaatverandering, voor de wederopbouw van Oekraïne, de infrastructuur, meer uitgaven voor defensie, het onderwijs, enzovoort. Landen vragen zich niet af hoeveel ze kunnen uitgeven, omdat ze geld kunnen lenen en drukken. De kosten komen in de vorm van gedevalueerd geld en gedevalueerde schuldvorderingen.
Terugtrekkende beweging veroorzaakt schokgolven
De Fed en de overheid proberen van hun opgebouwde schulden af te komen, maar dat lukt niet erg. Centrale banken verkrappen, dus verhogen ze de rente en verkopen ze een deel van de schuld die ze hebben gekocht. Dat zal grote problemen veroorzaken, want de wereld is gewend geraakt aan gratis geld. De terugtrekking veroorzaakt schokgolven.
De verkoop door de Fed zal gepaard gaan met andere obligatieverkopen. Om vraag en aanbod in evenwicht te brengen, zal het particuliere krediet moeten inkrimpen, wat de vraag en de economie zal verzwakken.
Dan gaan we naar de volgende fase van de cyclus. Bij de volgende grote neergang zullen de Fed en andere centrale banken geld blijven drukken om schulden te monetariseren. Dan zal de reële rente weer dalen, zal geld goedkoper en overvloediger worden en zullen inflatiebeleggingen en aandelen van nieuwe innovatie- en technologiebedrijven het aantrekkelijkst zijn.
Cash is niet veilig
Dalio houdt wel een slag om de arm. Op de beurs wordt wel gezegd dat wie bij de kristallen bol leeft, voorbestemd is om gemalen glas te eten. Hij raadt beleggers aan naar beleggingsrendementen na inflatie te kijken.
Contant geld is niet veilig. Als de inflatie 6% is en de rente 4%, dan zorgt dat voor een verlies van 2%. Zorg ervoor dat u niet alleen long zit in aandelen en andere activa die in goede tijden stijgen.
De meeste beleggers zijn long op activa, wat leidt tot een shake out als de prijzen dalen en bezitters van deze activa worden uitgeknepen. Als ze onder druk komen te staan en moeten verkopen, of als de Fed weer geld gaat drukken en schulden gaat monetariseren, is dat het moment om te kopen, meent de doorgewinterde belegger.
Lees verder: Goldman Sachs: inflatie daalt volgend jaar significant