De meeste beleggers zullen het gevoel kennen. Er zit een aandeel in de portefeuille dat uit volle overtuiging is gekocht vanwege het toekomstperspectief of de lage waardering, maar het komt er maar niet uit. We noemen Galapagos.
Het aandeel zakt verder en verder weg. De verliezen lopen op tot tientallen procenten, maar verkopen is geen optie want het moet toch ooit komen: een keerpunt in het sentiment, dat ene moment dat alles verandert en het aandeel doet vliegen.
Dispositie-effect
Aan de andere kant zitten er ook aandelen in de portefeuille die het veel beter doen dan verwacht. Bij correcties zijn dit vaak de eerste aandelen die worden verkocht, hoewel er rationeel geen reden voor is.
In de wetenschap wordt dit het dispositie-effect genoemd. Het moment dat je met verlies verkoopt, is het moment dat je moet toegeven dat je een slechte investering hebt gedaan, terwijl winst nemen prettig is en geld oplevert. Het is irrationeel gedrag: de verkoopbeslissing moet gebaseerd zijn op de verwachte waarde in de toekomst, niet op de oorspronkelijke prijs.
Dit soort gedrag is bekend genoeg om een naam te hebben, maar erg veel empirisch bewijs was er eigenlijk nog niet. Daar heeft een groep onderzoekers van de Vrije Universiteit Amsterdam nu verandering in gebracht.
De duistere kant van hoop
Femke van Horen, Marcel Zeelenberg, Siria Xiyueyao Luo en Kobe Millet deden vijf experimenten om te kijken of beleggers inderdaad aandelen te vroeg verkopen die op winst staan, terwijl ze hun verlieslatende posities te lang aanhouden - en waarom dan.
De VU-onderzoekers richtte zich bij het onderzoek A dark side of hope: Understanding why investors cling onto losing stocks vooral op het aspect hoop als verklarende factor.
Ze deden vijf proeven met een gevarieerde groep beginnende en ervaren beleggers, mannen en vrouwen uit verschillende leeftijdscategorieën. Uit de eerste twee experimenten bleek dat de hoop op herstel van slecht presterende aandelen los staat van de risicobereidheid van beleggers. Uit drie andere komt iets nieuws naar voren.
Break-even
De hoop van beleggers blijkt beperkt te zijn. Op een gegeven moment verliezen ze de hoop dat slechte aandelen toch nog winnaars worden. Wat blijft, is de hoop dat het aandeel op break even-niveau verkocht kan worden: voor de oorspronkelijke aankoopprijs.
Als dat klopt, dan is het dispositie-effect wellicht nog schadelijker dan eerder aangenomen. Het maakt de kans namelijk kleiner dat een lelijk eendje toch nog verandert in een mooie zwaan.
Oren dicht
Ook gokkers en mensen in een slechte relatie zijn bekend met de schaduwkant van hoop: om zonder kleerscheuren weg te komen wordt steeds meer geïnvesteerd, terwijl iedereen om hen heen ze aanraadt om verlies te nemen en weg te lopen. En uit het Amsterdamse onderzoek blijkt hetzelfde: een koude, rationele blik op de kans om de kosten er nog uit te halen helpt bij het nemen van rationele beslissingen.
En wat ook blijkt: wie voor andere mensen belegt, is veel minder gevoelig voor deze negatieve effecten van hoop. Dus telt uw portefeuille een flink aantal aandelen die veel meer verloren hebben dan uw indexfondsen, dan wordt het misschien tijd voor beleggingsadvies.
Lees ook: Online uw geld laten beleggen? Let op deze punten