Na een van de grootste ommezwaaien in de recente geschiedenis van het monetaire beleid hopen centrale banken op een kalm jaar in 2020. Maar of dat ook gaat gebeuren is de vraag, aldus de vooraanstaande econoom Mohamed El-Erian.
De Europese Centrale Bank (ECB) en de Amerikaanse Federal Reserve (Fed), de twee machtigste centrale banken ter wereld, waren in 2018 van plan om het monetaire beleid te normaliseren. De Federal Reserve heeft dat jaar zelfs drie keer de rente verhoogd en maakte zich op voor een volgende stap in 2019.
Maar van die plannen is niets terecht gekomen. Integendeel: de Fed heeft de rente weer verlaagd, terwijl de ECB weer is begonnen is met het opkopen van staatsobligaties.
De Fed en de ECB hebben daarmee de weg vrijgemaakt voor renteverlagingen over de hele wereld, waardoor we nu wereldwijd zeer accommoderende monetaire omstandigheden hebben, schrijft Mohamed A. El-Erian, hoofdadviseur economie bij Allianz (de moedermaatschappij van PIMCO) in een artikel op de toonaangevende opiniewebsite Project Syndicate.
Volgens El-Erian, voormalig economisch adviseur van president Barack Obama, staan centrale banken dit jaar voor een aantal grote uitdagingen op gebieden die buiten hun directe controle vallen.
Best friends forever
Hij noemt de ommezwaai van de Fed en de ECB curieus, vooral gegeven het feit dat de groei van de wereldeconomie vorig jaar rond de 3% lag, en het jaar daarvoor op 3,6%: geen zorgwekkende groeiniveaus.
Volgens El-Erian zijn de beleidsmakers bezweken onder de druk van de financiële markten, en heeft dit ertoe geleid dat beleggers en handelaren centrale banken nu zien als BFFs, oftewel best friends forever.
Centrale banken zijn immers keer op keer bereid en in staat gebleken in te grijpen om de volatiliteit te onderdrukken en de koersen van zowel aandelen als obligaties hoog te houden. Beleggers kopen nu wanneer de markt daalt, en doen dit steeds sneller.
Onzekerheden
Toch kunnen de moneteire beleidsmakers niet uitgaan van een rustig jaar, zo waarschuwt El-Erian. Er zijn daarvoor te veel onzekerheden op de middellange termijn. Neem de economie van de eurozone, waar momenteel structurele belemmeringen de productiviteitsgroei aantasten. Om van langetermijn-onzekerheden als klimaatverandering, technologische verstoringen en demografische trends nog maar te zwijgen.
Verder is er over de hele wereld een algemeen verlies aan vertrouwen in instellingen en in de mening van deskundigen, evenals een diep gevoel van marginalisatie en vervreemding bij grote groepen in de samenleving, stelt El-Erian. Daar komen de huidige spanningen in het Midden-Oosten tussen de VS en Iran nog bij.
Grensoverschrijdende aanpak
Voor economisch welzijn op lange termijn en financiële stabiliteit vereist dat een beleidsreactie die veel verder gaat dan de traditionele taken van centrale banken, zo redeneert El-Erian.
Om de problemen op te lossen is een meerjarige structurele, fiscale en grensoverschrijdende aanpak nodig. Als dat niet gebeurt, zullen de beurzen interventies van de centrale bank blijven verwachten die niet alleen in toenemende mate ineffectief zijn, maar ook potentieel contraproductief, zo besluit El-Erian.
Lees ook: 'Centrale banken blijven niet altijd onze beste vrienden'