In tijden van oorlog, geopolitieke spanningen of een recessie vluchten beleggers traditioneel in goud. Het edelmetaal wordt immers al sinds mensenheugenis gezien als een veilige haven in onzekere tijden.
Tot de coronacrisis. Van de ultradiepe mijnschachten van Zuid-Afrika tot kluizen onder Londen, van metaalhandelaren in de wolkenkrabbers van New York tot de muntenhandelaren in de hoofdstraat: de wereldwijde goudmarkt wordt als nooit tevoren op de proef gesteld.
De eerste barstjes beginnen zichtbaar te worden, aldus Bloomberg News. De wereldwijde paniek over de uitbraak van het coronavirus en een vloedgolf van stimulansen door de centrale banken heeft de vraag naar een van de oudste methoden van de mensheid om rijkdom op te slaan doen oplaaien. Maar ook al zijn er letterlijk duizenden tonnen goudstaven opgeslagen in kluizen over de hele wereld, het is ineens veel moeilijker om eraan te komen als dat nodig is.
"Sinds vorige week hebben mondkapjes, handreiniger, toiletrollen en edelmetaal iets nieuws gemeen: ze raken op als iedereen ze probeert te kopen," zei Vincent Tie, sales manager bij Silver Bullion Pte Ltd in Singapore. De coronacrisis raakt de goudmarkt op een aantal manieren.
Vraag
De eeuwenoude aantrekkingskracht van goud als waardeopslag in tijden van crisis heeft de vraag doen stijgen. Zelfs als bedrijven, financiële instellingen en natiestaten afbrokkelen, biedt het vrijwel onverwoestbare metaal beleggers een manier om hun activa om te zetten in zaken die in een kluis of onder een matras kunnen worden opgeborgen.
Voor institutionele beleggers zoals fondsbeheerders biedt goud een manier om zich te beschermen tegen verliezen elders in hun portefeuilles, terwijl overheden het inzetten als universele valuta die een buffer kan vormen voor de nationale reserves.
Raffinage
Veel van het goud in de wereld is opgeslagen in kluizen in Londen, Zwitserland en New York. Het grootste depot is dat van de federale bank van de staat New York, die 497.000 goudstaven heeft opgeslagen in Manhattan. De Bank of England heeft in de Londense City zo’n 400.000 staven in opslag, en ook elders worden kluizen beheerd door banken en logistieke bedrijven.
Raffinaderijen kopen gouderts op van mijnwerkers en restgoud en juwelen van handelaren en zetten die vervolgens om in staven en munten van verschillende afmetingen.
Deze week zijn de drie grootste raffinaderijen, gelegen in het kanton Ticino in Zwitserland, gedwongen te sluiten nadat de autoriteiten een lockdown hadden bevolen.
Mijnen gesloten
De pandemie heeft ook grote gevolgen voor mijnbedrijven. Voor het eerst in de geschiedenis zijn alle mijnen in Zuid-Afrika gesloten. Ook elders, van Argentinië tot Canada, worden de activiteiten stopgezet of ingeperkt.
Omdat er zoveel bovengrondse goudvoorraden in de wereld zijn, heeft de sluiting van mijnen wat minder impact op de goudmarkt dan bijvoorbeeld op die voor industriële metalen zoals koper.
Transport
Bovendien staan de goudtransporten onder druk, omdat bijna alle commerciële vluchten zijn geannuleerd om virusverspreiding tegen te gaan.
Er wordt nog wel gevlogen, maar er is een limiet aan de hoeveelheid goud per vliegtuig. Het gaat daarbij niet om het gewicht, maar om de waarde: het is niet mogelijk om voor meer dan een bepaald bedrag een verzekering af te sluiten voor een goudtransport per vliegtuig.
De coronacrisis heeft het transport zo vertraagd, dat het verschepen van Russisch goud over zee nu ongeveer een week duurt in plaats van een dag, aldus Alexey Zaytsev, hoofd grondstoffen en financieringsproducten bij Otkritie bank.
Termijncontracten
Al deze factoren hebben ertoe geleid dat de termijnmarkt voor goud in New York zich in een historische squeeze bevindt.
Beleggers kopen termijncontracten, ook wel futures genoemd, om blootstelling aan de goudprijs te krijgen zonder zich zorgen te hoeven maken over de dagelijkse ongemakken van het daadwerkelijk bezitten van het metaal. Banken gebruiken futures vaak om hun fysieke metaalblootstelling af te dekken.
Als beleggers hun termijncontract tot het einde van de looptijd aanhouden, ontvangen ze fysiek metaal in de vorm van een baar goud.
Normaal gesproken, als de prijs van de New Yorkse goudfutures te ver boven de goudprijs elders in de wereld stijgt, kopen banken het metaal elders in de wereld en laten ze dat vervolgens invliegen. Maar door de verstoring van de wereldwijde toeleveringsketens is dat nu niet mogelijk.
Dat heeft geleid tot een scherpe piek in de prijzen van de termijncontracten, waardoor goud in New York veel duurder is dan goud voor onmiddellijke levering in Londen - een spread waar zelfs doorgewinterde handelaren van schrikken.
Lees ook: Hoe houdt u uw geld droog als de markten in paniek zijn?