Het heeft veel te lang geduurd, maar leden van de Federal Reserve erkennen eindelijk dat ze de inflatiegolf verkeerd hebben ingeschat. De geldontwaarding blijkt groter en hardnekkiger dan ze hadden verwacht.
Mohamed El-Erian, chief economic advisor van Allianz, dringt er op Project Syndicate op aan dat de beleidsmakers snel afstand nemen van hun fundamenteel verkeerde interpretatie van inflatie en hun voet van het monetaire gaspedaal halen om erger te voorkomen.
Op het verkeerde been gezet
Het is waarschijnlijk dat de inflatie de komende maanden hoog zal blijven. De uitdaging voor de Fed en andere centrale banken is dat communicatie en implementatie van oplossingen een stuk ingewikkelder zijn geworden omdat zij inflatie lang als een tijdelijk fenomeen zagen.
Deze verkeerde interpretatie was eerder dit jaar nog begrijpelijk. De wereldeconomie krabbelde op uit lockdowns als gevolg van de coronapandemie. Bovendien ging men ervan uit dat robuuste vraag en achterblijvend aanbod snel in evenwicht zouden komen als de economie verder openging.
Tijdelijke factoren versterkt door langetermijnproblemen
Maar de tijdelijke factoren werden versterkt door langeretermijnproblemen. Verstoringen in de toeleveringsketens en tekorten op de arbeidsmarkt joegen de inflatie verder op. Het zijn problemen die niet snel op te lossen zijn. De Fed hield echter vast aan haar visie en het begrip 'tijdelijk' werd opgerekt.
Maar iets dat tijdelijk is, wordt gezien als voorbijgaand en snel omkeerbaar. Een gedragsverandering is dan niet nodig, omdat men door de tijdelijke factoren heen kijkt. Maar tegen het einde van de zomer werd duidelijk dat gedrag wel veranderde, vooral toen de inflatie gestaag bleef stijgen. Toch bleef de Fed onwrikbaar en herhaalde Jerome Powell eind november nog eens dat de inflatie volgend jaar aanzienlijk zal dalen.
Van oplossing tot veroorzaker van het probleem
De Fed beschikt niet over de instrumenten om iets aan het aanbod te doen, of de arbeidsparticipatie te verhogen. Maar als de Fed nog langer koppig had vastgehouden aan de overtuiging dat inflatie tijdelijk is, had ze het risico gelopen dat de inflatieverwachtingen oncontroleerbaar worden. En dat kan resulteren in inflatiecijfers die aanzienlijk hoger liggen dan waarop gerekend wordt.
Hoe later de Fed reageert op inflatoire ontwikkelingen, hoe groter de kans dat zij uiteindelijk de hoofdoorzaak wordt van het inflatiepatroon. Als de Fed hard op de rem trapt, kan dat een binnenlandse recessie en marktvolatiliteit met destabiliserende effecten voor de wereldeconomie veroorzaken.
'Vooral kwetsbaren de pineut'
Een dergelijk patroon is niet nieuw. Achter de inflatiecurve aanlopend scherpt een centrale bank het monetaire beleid abrupt aan, waardoor de vraag hard wordt getroffen en het tapijt wordt weggetrokken onder bedrijven die de prijzen willen verhogen. Veel werknemers verliezen hun baan, waardoor hun onderhandelingspositie wordt aangetast. De markten krijgen te maken met perioden van destabiliserende illiquiditeit, met het risico van negatieve neveneffecten op een economie die het toch al moeilijk heeft.
En dat raakt vooral kwetsbaardere delen van de bevolking. Nadat zij al te maken kregen met hogere prijzen, worden zij ook nog geconfronteerd met het risico van werkloosheid en het inkomensverlies dat daarmee gepaard gaat. Dat heeft naast economische ook sociopolitieke gevolgen.
Wat moet Powell doen?
El-Erian vindt het bemoedigend dat Jerome Powell op de laatste dag van november een plotselinge ommezwaai maakte en voorstelde om het begrip ‘tijdelijk’ voor inflatie maar los te laten. De Fed moet volgens El-Erian nu twee dingen doen:
- Haar geloofwaardigheid terugwinnen door eerlijk uit te leggen waarom ze de inflatie verkeerd heeft ingeschat en wat het plan is om dat in de toekomst te voorkomen.
- Sneller werk maken van het afbouwen van het maandelijkse opkoopprogramma. Als de Fed haar voet van het gaspedaal haalt, verkleint dat het risico dat er medio 2022 hard op de rem getrapt moet worden.
Lees ook: 'Roaring twenties eindigen in stagflatie'