Obligatiebeleggers waren er al enige tijd aan gewend, maar sinds kort moeten ook spaarders eraan geloven: negatieve rente.
Nu krijgt een belegger in een obligatie gewoon minder terug aan het einde van de looptijd, maar voor een spaarder is het toch even schrikken te moeten betalen om geld bij een bank aan te houden. Dat is uniek in de historie van het moderne geld.
Met name in spaarzame landen, lees: calvinistische of protestantse landen, leidt de gedachte tot veel onrust. In Nederland en Duitsland durven banken het nog niet aan de kleine spaarder te laten betalen. Grotere rekeningen zijn al wel de sjaak.
De markt zet de toon
Vooral in Duitsland en Nederland gaat de beschuldigende vinger richting de Europese Centrale Bank. Het ruime monetaire beleid van de laatste jaren zou niet alleen spaarders, maar ook gepensioneerden en verzekeraars van hun bezittingen beroven.
Dit beeld wordt echter door degenen die goed zijn ingevoerd in de monetaire wereld tegengesproken. Jazeker, de ECB draagt er mede aan bij dat de rente historisch laag is. Maar de ECB is daarvan zeker niet de enige en ook niet de voornaamste oorzaak.
Monetaire deskundigen stellen dat de centrale banken in de wereld met hun ruime monetaire beleid eerder volgen dan leiden. Het is de markt die de toon zet, niet de centrale bankiers. Zij faciliteren alleen maar.
Vraag en aanbod
Waarom is de marktrente dan zo laag? Dat heeft een aantal oorzaken. Ten eerste is er de vergrijzing die niet alleen de westerse wereld, maar ook grote delen daarbuiten voor steeds grotere problemen stelt. De babyboomers moesten sparen voor hun oude dag en bereiken deze jaren de piek van hun vermogensopbouw. Er is daardoor inmiddels sprake van een wereldwijd spaaroverschot dat zijn weerga niet kent.
Iets wat ruim voorradig is heeft een lage prijs. Dat geldt ook voor geld. De prijs van geld is rente en die is dus laag. Volgens het Centraal Planbureau wordt het de komende tien jaar nog erger. Pensioenfondsen, spaarders en verzekeraars: eat your heart out. De bevolkingsopbouw is een gevolg van het verloop van de Tweede Wereldoorlog en daar kunnen de centrale bankiers weinig aan doen.
Lage inflatie
Andere oorzaken van de lage rente zijn de steeds verder doorgevoerde digitalisering en globalisering. De laatste lijkt over zijn hoogtepunt heen. Handelsoorlogen remmen verdere globalisering in principe af.
In werkelijkheid valt dat nog wel mee. De wereld is nog steeds erg geglobaliseerd. De komst van nieuwe industrielanden als China en India heeft de wereldeconomie op zijn kop gezet. Veel producten zijn aanzienlijk goedkoper geworden. Al deze ontwikkelingen hebben geleid tot een zeer lage inflatie. Dat geeft centrale bankiers de ruimte de rente navenant laag te houden.
Wen er maar aan
Er wordt door beleidsmakers wel de suggestie gewekt dat de huidige historisch lage rente slechts van tijdelijke aard is. Zie bijvoorbeeld de voorstellen om de rekenrente te verhogen om de dekkingsgraden van de pensioenfondsen te herstellen of de sussende woorden van banken dat de negatieve spaarrente slechts tijdelijk is.
De bovengenoemde ontwikkelingen die ten grondslag liggen aan de lage rente zullen echter onverminderd doorgaan.
Bijkomend probleem is dat we een (financiële) wereld hebben gecreëerd die gebaseerd is op lage rentepercentages. Als de rente structureel hoger zou komen te liggen draait de wereldeconomie in de soep. Dat is een uitspraak van Trump, maar daarin zou hij wel eens gelijk kunnen hebben. Het is met andere woorden mijns inziens reden te meer waarom de rente waarschijnlijk nog lang laag zal blijven.
Martine Hafkamp is algemeen directeur van Fintessa Vermogensbeheer. Fintessa is een zelfstandig, onafhankelijk en gespecialiseerd vermogensbeheerkantoor uit Baarn, en tweevoudig winnaar van de Gouden Stier. Deze publicatie is samengesteld door Fintessa B.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Fintessa B.V. betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Deze publicatie bevat beleggingsaanbevelingen, maar geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Fintessa B.V. niet instaan. Fintessa B.V. is een beleggingsonderneming en beschikt over een vergunning op grond van de Wet financieel toezicht. Fintessa B.V. staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandsche Bank. Voor de uitgebreide Disclaimer verwijzen wij naar onze website www.fintessa.nl.