De winstcijfers van Europese banken hebben behoorlijk te lijden gehad onder de coronapandemie. Dat komt met name door onbetaalde schulden van kredietnemers die hard zijn geraakt door de crisis.
Rijst de vraag: hebben de Europese banken in de toekomst wellicht overheidssteun nodig?
Optimisme als wapen
Volgens Reuters denken veel topbankiers dat het ergste achter de rug is. Frederic Oudea, topman van Société Générale, en zijn collega Jean-Laurent Bonnafe van BNP Paribas voorspellen zelfs een opleving. "Optimisme is... een oorlogswapen", zei ook Philippe Brassac, bestuursvoorzitter van Credit Agricole, vorige maand.
Brassac hekelde 'doemdenkers' en liet strijdlustig weten dat 'deze oorlog" gewonnen kan worden'. De drie Franse kredietverstrekkers, het Spaanse Santander en ook de ING Groep zagen hun winsten vorig jaar dalen als gevolg van de crisis.
Haaks op visie ECB
Volgens Jerome Legras van Axiom Alternative Investments staat het optimisme van de topbankiers haaks op de visie van de ECB. "De boodschap van de toezichthouder is bijna precies het tegenovergestelde," zei Legras.
Het rooskleurige beeld van de bankiers komt ook niet overeen met onderzoek door het European Datawarehouse, dat een half biljoen euro aan Europese hypothecaire leningen heeft geanalyseerd. Daaruit bleek dat bij 20% van de leningen in het Verenigd Koninkrijk een betalingspauze nodig was. In Portugal en Italië was dat bij meer dan 12% van de leningen, en in Ierland bij ongeveer 10%.
Het ergste moet nog komen
In een verslag dat afgelopen maandag aan de ministers van Financiën van de eurozone is voorgelegd, waarschuwden Europese ambtenaren dat bedrijven op grote schaal in problemen kunnen komen. Het document benadrukte de mate waarin banken op regeringen vertrouwen om kredietnemers te helpen.
De ambtenaren vrezen dat meer schulden onbetaald zullen blijven zodra de omvangrijke overheidssteun, waaronder miljarden euro's aan gegarandeerde leningen, wordt afgebouwd.
Eind vorig jaar is vastgesteld dat voor ruwweg 587 miljard euro aan leningen in de EU uitstel van betaling was verleend, terwijl 289 miljard euro aan krediet was verstrekt op basis van overheidsgaranties.
Voorzieningen slechte leningen
Zonder overheidssteun zou naar schatting ongeveer een kwart van alle bedrijven in de Europese Unie eind vorig jaar in de problemen zijn gekomen. Het rapport waarschuwde dat de voorzieningen die de banken hebben genomen voor dergelijke verliezen de 'onderliggende verslechtering' niet weerspiegelden.
"We moeten een sterke stijging van het aantal insolventies vermijden," zei Paolo Gentiloni, de Europese commissaris voor economie, na de bijeenkomst van de ministers.
Ook de Europese Centrale Bank (ECB), die toezicht houdt op de banken, maakt zich zorgen. In januari waarschuwde de ECB dat banken in de EU minder geld opzij zetten voor slechte leningen dan hun concurrenten in de VS.
Europese solidariteit
Een ambtenaar van de eurozone die anoniem wilde blijven vertelde Reuters dat de banken over het algemeen robuust waren, maar dat "sommige in de problemen kunnen komen of geliquideerd zullen moeten worden."
Europa is zich bewust van de ernst van de zaak, maar er heerst grote verdeeldheid over hoe het probleem moet worden opgelost. Hoewel de 19 landen in de eurozone na de financiële crash van 2008 overeenkwamen om de centrale bank te belasten met het toezicht op kredietverstrekkers, blijven ze het oneens over wat te doen als banken in de problemen komen.
Politiek zeer beladen
Zo zijn rijke landen, zoals Duitsland, terughoudend om armere landen als Italië of Griekenland te helpen door een gezamenlijk vangnet in te stellen.
Klaus Regling, hoofd van het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM), liet journalisten maandag weten dat het ESM-fonds, dat tijdens de financiële crisis is opgericht om landen in moeilijkheden te helpen, vanaf volgend jaar kan worden gebruikt voor de liquidatie van banken.
Maar het besluit om tot dat soort gezamenlijke actie over te gaan is politiek zeer beladen. Zo is de ECB er tot nu toe nog steeds niet in geslaagd om bijvoorbeeld een bad bank voor de hele eurozone op te zetten die kredietverstrekkers kan helpen met kredietlijnen en verkopen van probleemleningen.
Licht aan het einde van de tunnel?
De topbankiers hopen er intussen het beste van. "Er komt licht aan het einde van de tunnel," zegt Steven van Rijswijk, topman van ING. "Maar waar de tunnel eindigt, weten we niet."
Lees ook: 'ING houdt zich goed staande in crisis'