Een spook uit het verleden. En wel eentje uit de kredietcrisis-krach 2008-2009: liquiditeit.
Zelf heb ik hier een ware tic aan overgehouden. Bij een niet-indexaandeel is een van de eerste dingen waar ik naar kijk de free float en dagelijkse omzet. Ik leg zo uit wat dit is, maar eerst maar even de reden waarom de haren op mijn rug recht overeind staan. Deze FT-kop was namelijk eind 2008 de realiteit.
Citaat:
The IMF has warned that a surge of outflows from funds allowing frequent investor withdrawals but holding hard-to-sell assets could amplify market stress and “potentially undermine the stability of the financial system”.
Withdrawals from open-ended bond funds have increased in recent months, the IMF noted, and another shock could “trigger further outflows”, with a mismatch between redemptions and illiquid holdings posing a “major potential vulnerability”.
The Washington-based international body singled out less frequently traded securities such as corporate bonds, certain emerging market assets and real estate as most at risk during periods of market volatility when investors can move to sell in unison.
Het IMF heeft het over fondsen en niet specifiek over aandelen. Bij deze dan, want het principe is hetzelfde. Liquiditeit van een asset staat mede bovenaan uw checklist als u iets koopt. Het is niet anders dan de mate waarin een asset gemakkelijk, of juist moeilijk is te verhandelen. En hoe liquider, hoe beter.
Opdrogen
Als u de AEX of een van onze hoofdfondsen koopt of verkoopt, wordt u - tenzij u heel scherp in het boek gaat liggen - normaal gesproken direct uitgevoerd. Niet klaar terwijl u wacht, maar al klaar voordat u aan wachten toekomt. Bij een kleiner, obscuurder of exotischer aandeel kan dat al moeilijker worden.
Helemaal als de markt ook nog eens moeilijker komt te liggen. Zoals dit jaar en dan vooral in de obligatiemarkt, waar het IMF het met name over heeft. De markt voor illiquide assets kan zelfs helemaal opdrogen, zoals eind 2008. Dat betekent een ware ramp voor wie móet verkopen - particulieren of professionals.
Om een lang verhaal kort te maken: eind 2008 gingen gerenommeerde hedge funds kapot, louter en alleen omdat ze in illiquide assets zaten. Die moesten ze verkopen, omdat op hun beurt hun klanten hun geld uit het fonds onttrokken. Als het boek een grote verkoper ruikt, kan het wreed, gemeen en hebzuchtig worden.
Let op de dagelijkse omzet
Misschien hebt u het zelf ooit meegemaakt, dat u een lokaaltje had waar u maar heel moeilijk en tegen een rotkoers uit kwam. Enfin, u herkent illiquide aandelen simpel aan de hoeveelheid vrij verhandelbare aandelen en de dagelijkse omzet. Wat dat betreft is er voor de AEX en haar aandelen geen enkel probleem.
Dat is ook de grote aantrekkingskracht van de index, de grote liquiditeit. En de hoge dagelijkse omzetten in de individuele aandelen, u ziet hier het gemiddelde over de afgelopen drie maanden. Iedereen kan altijd overal à la minute in en uit.
In de AMX komen al de eerste fondsen bovendrijven waar de free float onder 50% ligt en waar u steevast met een paar buitencategorie grootaandeelhouders te maken krijgt.
Op de bagagedrager
Zie hier bijvoorbeeld JDE Peet's. Duidelijk, Acorn en Mondelez maken hier de dienst uit. U zit op de bagagedrager.
In de AScX ziet u er meer. Weet u meteen waarom er geen producten op deze index zijn als trackers of fondsen. Er zitten te veel illiquide aandelen in met weinig free float, dikke grootaandeelhouders en weinig dagelijkse omzet. Een grote partij als een indexboer zou hier de koers volledig naar zijn hand kunnen zetten.
Op de lokale markt zijn er een hele reeks. Daar heb ik geen goed overzicht van. U pikt ze er wel uit in dit totale Amsterdamse aandelenoverzicht, ofwel de AEX All Share Index. De huiskamervraag is wat de totale market cap van deze denkbeeldige index is, die ook Amsterdam Composite had kunnen heten.
Gevangen
Dan nog geselecteerd op dagelijkse omzet en nu ziet u pas goed wat een illiquide aandeel is. Het geeft niks als u zo'n aandeel hebt en houdt. Anders wordt het wanneer u er uit moet. Normaal al een opgave, maar in een bear market of krach hebt u grote kans dat u gevangen zit. U komt er niet met goed fatsoen uit.
En onderschat dit niet, want nogmaals: hier zijn grote namen op stuk gegaan. Bij mij is dit een van de dingen die mij is bij is gebleven na de kredietcrisis: een reflex, hoe liquide is deze asset? Geldt ook voor andere assets als vastgoed, uw eigen huis, kunst, wijn, antiek, whiskey, old timers en wat dan ook maar.
Check daarom uw eigen porto op zulke assets, zeker als u de beer op de beurs vreest. Dat u er niet te veel hebt, zeker als u scherp bent gefinancierd. Bij aandelen kunt u de dagelijkse omzet vergelijken met dit gemiddelde om een idee te krijgen. Gelet op uw risico kan het verstandig zijn om er een paar te verkopen.
Zo zag ik ooit eens pas in de slotveiling de omzet bij Sligro, dat toen nog een AMX-fonds was. Stel dat u op zo'n dag dat aandeel moest verkopen, omdat u uw baan kwijt was geraakt, uw huis onder water stond en uw partner er met de tennisleraar vandoor was. En u had u juist voorgenomen dit keer wel de baisse te kopen!
Arend Jan Kamp is
senior content manager van IEX. De informatie in dit artikel is niet bedoeld
als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde
beleggingen.