Twee wetenschappers die ik hoog acht, verkondigden de afgelopen week complete nonsens. Neemt u mij niet kwalijk dat ik zo met de deur in huis val. Maar Henriëtte Prast, hoogleraar financiële planning, gespecialiseerd in de gedragseconomie en Theo Kocken, hoogleraar risk management, deden mij van mijn bureaustoel vallen van verbazing.
Nu ik weer heelhuids achter mijn computer zit, kan ik u kond doen van hetgeen zij onlangs debiteerden. Het ging over financiële educatie. Een onderwerp dat mij na aan het hart ligt. Ik geef u daarover eerst mijn opvatting.
Want stel dat u halverwege deze column afhaakt, dan heeft u alleen maar de onzin van Prast en Kocken tot u genomen.
Kennis is toch belangrijk?
Naar mijn mening is financiële educatie een belangrijk deel van de oplossing van het probleem dat de klant een zwakke positie heeft ten opzichte van zijn bank en (of) adviseur. De vele financiële ongelukken, bijvoorbeeld met de woekerpolissen of de beleggingsconstructies met geleend geld, hadden met betere kennis van zaken voorkomen kunnen worden.
Financiële educatie is daarmee van groot belang en je kunt er niet vroeg genoeg mee beginnen. Wat mij betreft vormt het begrip van financiële zaken al vanaf de basisschool verplicht onderdeel van het lespakket.
Natuurlijk kunnen regels ook een bijdrage leveren de klant te beschermen, maar het is beslist geen panacee. Zogenaamd waterdichte regelgeving geeft schijnzekerheid, omdat klanten denken dat de overheid (AFM en DNB) alles wel voor ze gecontroleerd en beoordeeld heeft.
Grote vraagtekens
Bovendien schurkt strakke regelgeving dicht aan tegen productverboden, iets wat bij mij acute allergische reacties oproept. Over regelgeving en productverboden kun je twisten, maar financiële educatie, daar zal toch iedereen een voorstander van zijn.
Ik heb het mis. Onafhankelijk van elkaar geven Prast en Kocken aan grote vraagtekens bij financiële educatie te hebben. Laat ik beginnen met het interview dat "onze eigen" Pieter Kort, hoofdredacteur van IEX, met Theo Kocken had in IEXProfs magazine
Kocken meldt in het verhaal bijna allemaal verstandige dingen, waar ik het volledig mee eens ben. Bijvoorbeeld over het begrip volatiliteit en de (gevaarlijke) wijze waarop de AFM in zijn risicometer daarmee omgaat. Maar dan komt de gewraakte passage over financiële educatie.
Kocken: "Het heeft geen zin om te hopen dat individuen door educatie slimmer worden. Sterker, educatie kan zelfs een tegengesteld effect hebben, want mensen gaan daardoor denken dat ze het kunnen. Dan gaan ze alleen maar actiever beleggen en de fouten maken die daarbij horen."
Werkt meer kennis averechts?
Of je van educatie slimmer wordt, is de vraag. Maar het vergoot in ieder geval de kennis van zaken, onontbeerlijk om goede beslissingen te nemen. De stelling dat meer kennis averechts werkt, kan Kocken niet echt menen. Tenzij hij doelt op inferieure educatie.
Goede educatie maakt beleggers juist bewust van allerlei belangrijke zaken die spelen in de financiële wereld, bijvoorbeeld over de wijze waarop de AFM-risicometer is samengesteld. Het gevolg van die kennis is natuurlijk is niet per definitie actiever handelen, maar wel dat gehandeld wordt met kennis van zaken.
Dat lijkt mij toch de basis ter voorkoming van financieel ernstige ongelukken. Kan ik het met Kocken nog eens zijn met betrekking tot een groot deel van zijn betoog, voor Henriëtte Prast ligt dat anders.
Heel Holland bakt
Deze hoogleraar meent, zo staat op website AM aangegeven, dat adviseurs meer "out of the box" moeten denken en hun klanten ook zouden kunnen adviseren een kook- of kluscursus te doen.
Tja, origineel meedenken lijkt mij prima, maar om de klant nu direct klaar te stomen voor deelname aan Heel Holland Bakt lijkt me wel ver gaan. Of zou ik mijn columns voortaan ook moeten afwisselen met een lekker Bourgondisch recept?
De lol vergaat mij echter als Prast beweert dat het uitleggen van financiële producten bar weinig zin heeft, en het zinloos is dat de overheid en toezichthouders daar zoveel nadruk op leggen. Prast: "Het is een mythe dat financiële educatie leidt tot beter gedrag. Er is aangetoond dat het maar 0,1% van het gedrag bepaalt."
Lesjes leren
Prast, lid van de Eerste Kamer voor D66, de partij die onderwijs hoog in het vaandel heeft, meent dat de onwetende belegger net zo handelt als de goed geïnformeerde belegger. Als dat voor de hele maatschappij geldt, kan de onderwijsbegroting wel gedecimeerd worden.
Twee hoogleraren die beweren dat financiële educatie geen zin heeft. Het moet niet gekker worden. Vandaar deze column. Ik zal ze een lesje leren!
Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en oprichter/beheerder van het Bufferfund. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.