De herstelbeweging van gisteren zorgde voor een intraday-test van het 50-daags gemiddelde bij 454 waarna de AEX weer afgleed naar de belangrijke zone 447 tot 448. Wel werd voor de tweede achtereenvolgende dag een omkeerpatroon gevormd:
- een hammer afgelopen vrijdag
- gisteren een inverted hammer
Het lastige in deze markt zijn de andere indices. Die hebben aanzienlijk meer neerwaartse ruimte voordat een verdere verslechtering optreedt in het kortetermijnbeeld dan de AEX. Een structureel slot onder de zone 447 tot 448 zou een verdere daling kunnen starten in de AEX.
Overshoot
Intraday blijft een overshoot onder deze zone een reële mogelijkheid, net als afgelopen vrijdag. In deze zone liggen namelijk twee belangrijke steunpunten.
- Als eerste ligt hier de neklijn van een groot omgekeerd hoofdschouderpatroon. Dit patroon werd in de maanden september-oktober ontwikkeld en geactiveerd.
- Als tweede ligt hier het 38,2%-Fibonacci-retracementniveau van de gehele stijging vanaf de septemberbodems.
Zolang een index boven en dergelijk niveau weet te bodemen, blijft er sprake van een krachtige opgaande trend in het middellangetermijnbeeld.
Dieptepunt bereikt?
Verbetering in het kortetermijnbeeld en bevestiging van de bodempatronen (hammer en inverted hammer) treden op zodra de AEX in de komende dagen boven zowel zijn 50-daags gemiddelde bij 454 als boven de zone 455,30 tot 455,50 weet te komen. In deze laatste zone ligt onder andere:
- de meest recente bodem van november
- het 38,2%-Fibonacci-retracementniveau van deze achtste correctie van dit jaar
Deze daling startte bij de 474,85 en kende een dieptepunt tot op heden bij 443,70. Zodra deze zone opwaarts wordt gebroken, worden de scherpe kantjes van deze daling uit de markt gehaald en lijkt de bodem te staan.
Daggrafiek AEX
Klik op de grafiek voor een grote versie
Let op bodempatronen
Op dit moment ga ik er vanuit dat deze snelle en felle daling kan zorgen voor een hogere middellangetermijnbodem die uiteindelijk moet zorgen voor een aanzienlijk minder steile opgaande trend. Deze terugval vond plaats in een vrije val en tegen mijn verwachting in.
In de dagen voor de terugval ondernam de AEX namelijk de eerste intraday-pogingen om de belangrijke 473-puntengrens te doorbreken. Maar na de doorbraak van de steil stijgende bodemlijn bij 463,50 en de 455,30-bodem heb ik mijn doelstelling van een verdere stijging in de komende weken bijgesteld.
De belangrijkste te breken weerstanden liggen dus bij 454 en de zone 455,30 tot 455,50. Daarboven verbetert het zeerkortetermijnbeeld weer. Zolang dat niet gebeurt, moeten we alert blijven op de vorming van meerdere bodempatronen.
Lastige punten
Maar aan de andere kant moeten we ook alert blijven op een eventuele verdere verslechtering. Een structureel slot onder de zone 447 tot 448 zou in principe meer neerwaartse ruimte kunnen vrijmaken richting de 431 punten, de bodem van medio oktober. Tussenliggende steunpunten liggen bij:
- 443,70
- 441
- het 50%-niveau van de stijging vanaf de septemberdieptepunten bij 439
Er zijn twee lastige punten in het huidige technische beeld van de AEX. Aan de ene kant is er sprake van een vrije val vanaf de recente toppen. Er is dus geen duidelijk lagere top te zien en daarmee een correctiekanaal. Een lagere top kan overigens nog wel worden gevormd.
Aan de andere kant hebben we de situatie in andere indices. Zowel de S&P 500, de DAX maar ook de Stoxx Europe 600 hebben aanzienlijk meer ruimte voordat een verslechtering optreedt.
Daggrafiek DAX
Klik op de grafiek voor een grote versie
Dilemma
De DAX bleef tijdens de vrije val van vorige week boven zowel zijn 50-daags gemiddelde als de vorige novemberbodem, een brede opwaartse gap en de neklijn van een omkeerpatroon. De belangrijkste steunzone ligt daarbij grofweg tussen de 10.500 en de 10.600.
Met een dieptepunt bij 10.632 bleef de koers hier ruim boven en vormde ook een grote hammer afgelopen vrijdag. Verder is de herstelbeweging die werd ingezet aanzienlijk krachtiger. Gisteren vormde de DAX een intraday-top bij 10.992.
Een eventuele neerwaartse beweging van de AEX onder de 447 tot 448 (structureel slot van enkele dagen) zou dus ook een valse beweging kunnen zijn aangezien andere indices dan nog meer neerwaartse ruimte hebben. Dit blijft een dilemma in deze markt.
De informatie in deze column behelst geen individueel beleggingsadvies maar slechts een algemene aanbeveling waarop beleggers hun beleggingsbeslissingen mede kunnen baseren. ING Bank N.V. is verantwoordelijk voor het uitbrengen van de hierboven opgenomen beleggingsaanbeveling die is opgesteld door Bas Heijink, Senior Analist Technische Analyse van het ING Investment Office. Deze beleggingsaanbeveling is opgesteld op basis van zijn eigen kennis gecombineerd met betrouwbare bronnen.