De laatste jaren hadden bedrijven financieel gezien de wind in de rug: geld was gratis en de rente was laag. Deze comfortabele situatie kwam ten einde toen vorig jaar de inflatie opliep en centrale banken hun rentes verhoogden. Wind in de rug maakte abrupt plaats voor stevige wind tegen.
Zwakke schakels
In dit soort marktsituaties wordt de conditie van de economie op de proef gesteld. Consumenten hebben deze proef vooralsnog goed doorstaan. Ondanks de tegenwind zitten ze nog altijd stevig in het zadel, en geholpen door een stevige arbeidsmarkt en ruime financiële reserves wisten ze de economie uit de wind te houden.
De laatste weken werd duidelijk dat de bankensector kampt met enkele zwakke schakels, waaronder Silicon Valley Bank (SVB) en Credit Suisse. Hierdoor is de kettingkast van de economie gaan ratelen waardoor beleggers bezorgd zijn geworden; gaat de ketting breken?
Mismanagement
Bij zowel SVB als Credit Suisse lag mismanagement aan de basis van hun ondergang. Deze banken zijn echter niet representatief voor de gehele financiële sector. De bankensector is als geheel beter gekapitaliseerd dan ten tijde van de financiële crisis in 2007/2008. Ook zijn grotere banken de laatste jaren regelmatig onderworpen aan verschillende stresstests.
Vertrouwen is essentieel
Het geld dat spaarders toevertrouwen aan banken wordt gebruikt voor onder andere kredietverstrekking aan bedrijven. Banken houden een relatief klein percentage van het eigen vermogen aan als kapitaalbuffer. Dit mechanisme is gebaseerd op vertrouwen en draagt – onder normale omstandigheden – bij aan economische groei en ontwikkeling.
Als spaarders het vertrouwen in de bank kwijtraken, ontstaan er problemen. Als ze allemaal tegelijk hun geld willen opnemen, schieten de kapitaalbuffers van een bank tekort. De bank wordt hierdoor genoodzaakt om de liquiditeitspositie te verstevigen, vaak door obligaties op de balans te verkopen.
Als gevolg van de gestegen rente is de waarde van vastrentende obligaties gedaald. Dit is niet erg zolang de bank deze obligaties niet hoeft te verkopen. Bij verkopen worden de verliezen echter gerealiseerd, en kan de bank in een negatieve spiraal belanden. Vertrouwen is dus essentieel; zelfs de sterkste banken zijn niet opgewassen tegen een vertrouwenscrisis.
Overheden schieten te hulp
Overheden kwamen de laatste weken tijdig in actie om het vertrouwen in het financiële systeem overeind te houden. De Amerikaanse overheid creëerde bijvoorbeeld het Bank Term Funding Program (BTFP). Dit programma stelt banken een jaar lang in staat om obligaties op de balans als onderpand te gebruiken tegen de nominale obligatiewaarde (ongeacht de gedaalde marktwaarde). Centrale banken benadrukken dat het bankensysteem solide is en dat depositohouders zich geen zorgen hoeven te maken.
Waarschijnlijk blijft de financiële sector nog langere tijd onrustig. Met de financiële crisis nog vers in het geheugen zit de schrik er goed in bij beleggers. De bankensector staat er echter een stuk beter voor dan 15 jaar geleden. Zolang een escalerende vertrouwenscrisis uitblijft en kredietverstrekking door banken niet wordt gehinderd, zal de situatie op termijn weer stabiliseren.
Jaap Steur is sinds 2018 werkzaam bij Axento Vermogensbeheer. Hij is als portfoliomanager verantwoordelijk voor het dagelijks beheer van de klantportefeuilles van Care IS en Axento Vermogensbeheer.