De afgelopen tijd was er vaak te lezen dat de middelen die de centrale banken ter beschikking staan om de economie te steunen zouden zijn uitgeput. De bazooka, ooit door Mario Draghi van de ECB geïntroduceerd, zou zijn effect hebben verloren. De rol van de centrale banken zou daarmee zijn uitgespeeld. Het eerste is waar, het tweede niet.
Inderdaad, de bazooka heeft afgedaan. Deze kan acht jaar na data bij het grof vuil worden gezet.
Zwaarder geschut
De rol van de centrale banken is echter nog niet voorbij. Vorige week besloot de ECB over te gaan tot nog zwaarder geschut. Want de beslissing van de ECB om het opkoopprogramma verder op te voeren was een oorlogsverklaring aan het virus.
Het Pandemic Emergency Purchase Programme wijkt in meerdere opzichten af van vorige steunmaatregelen. De centrale bank verschaft zichzelf deze keer namelijk maximale flexibiliteit. De bank is niet gebonden aan een bepaalde tijd, kan diverse activa naar keuze opkopen en hoeft zich aan geen enkele verdeelsleutel te houden. Wanneer men een specifiek land wil steunen (Italië, Griekenland), dan kan dat.
De ECB stelt dat wanneer zelfopgelegde limieten de effectiviteit van het beleid hinderen, de regels over de limieten zullen veranderen. De ECB had al eerder besloten 120 miljard euro extra te zullen opkopen. Daar komt het huidige programma ter grootte van 750 miljard euro overheen.
1000 miljard euro
Samen met het lopende programma komt dat neer op een stimulans van ongeveer 1000 miljard euro in de loop van dit jaar. Belangrijker, de ECB houdt zich het recht voor desgewenst nog meer te kunnen opkopen. Tussen de regels door wordt zelfs het opkopen van andere effecten dan obligaties (ETF’s) niet langer uitgesloten.
Normaal heeft de Amerikaanse Federal Reserve in dit soort acties altijd de leiding. Ze konden daar dan ook niet achterblijven. Het pakket dat de Federal Reserve vorige week maandag presenteerde gaat veel verder dan wat de centrale bank deed tijdens de kredietcrisis.
Ongelimiteerd opkopen
De Fed zal ongelimiteerd staats- en hypotheekobligaties aankopen totdat de markten zijn gestabiliseerd. Voor het eerst worden er ook bedrijfsobligaties opgekocht. Omdat dat wettelijk niet is toegestaan wordt hiervoor een sluiproute bewandeld. Verder zijn er nog diverse steunmaatregelen aangekondigd voor bedrijven en huishoudens. Maar ook hier is de term ‘ongelimiteerd’ nieuw.
De centrale banken gooien dus veel zwaarder geschut in de strijd. Er is sprake van onbegrensde kwantitatieve verruiming. Waar tot voor kort nog vaak lacherig werd gedaan over de Moderne Monetaire Theorie (MMT) lijkt onder de druk van het coronavirus inmiddels alles vloeibaar. MMT stelt feitelijk dat overheden onbeperkt kunnen lenen zolang de inflatie maar niet oploopt. Dat laatste is met dank aan de historisch lage olieprijs momenteel niet het geval.
Tijd kopen
De centrale banken kunnen uiteraard het virus niet bestrijden. Dat is aan de medici. Maar met deze ongekende stimuleringen kopen ze wel tijd. Ze stellen de economie en het bedrijfsleven in staat de komende moeilijke periode te overleven.
Zodra het virus overwonnen is kan sneller een economisch herstel inzetten. De economische schade als gevolg van alle lockdowns zal immens zijn maar de ingrepen van de centrale banken, boven op de steunprogramma’s van de overheden, zijn ook ongekend.
Economische schade groter dan tijdens kredietcrisis
Nu al blijkt uit gerapporteerde macrocijfers dat de economische schade groter is dan tijdens de kredietcrisis. Maar beleggers moeten niet vreemd opkijken als het herstel dat er op volgt ook wel eens verbazingwekkend kan zijn. De ingezette nucleaire optie van de centrale banken is ongekend.
Daarbij dient wel opgemerkt te worden dat de middelen die nu worden ingezet zo zwaar zijn dat de wereld er straks hoe dan ook anders uit komt te zien. Zo zal de grip van de staat op het economisch leven overal ter wereld behoorlijk toenemen. Op het moment dat de stofwolken zijn opgetrokken zullen de markten waarschijnlijk enorme ontwenningsverschijnselen krijgen zodra de stimulering wordt ingetrokken. Maar dat is van later zorg.
Martine Hafkamp is algemeen directeur van Fintessa Vermogensbeheer. Fintessa is een zelfstandig, onafhankelijk en gespecialiseerd vermogensbeheerkantoor uit Baarn, en tweevoudig winnaar van de Gouden Stier. Deze publicatie is samengesteld door Fintessa B.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Fintessa B.V. betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Deze publicatie bevat beleggingsaanbevelingen, maar geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Fintessa B.V. niet instaan. Fintessa B.V. is een beleggingsonderneming en beschikt over een vergunning op grond van de Wet financieel toezicht. Fintessa B.V. staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandsche Bank. Voor de uitgebreide Disclaimer verwijzen wij naar onze website www.fintessa.nl.