Er is vorige maand veel onrust de aandelenmarkt binnengeslopen. Bereikten de beurzen eind juli nog nieuwe hoogtepunten, de weken erna moesten ze her en der toch een aardige veer laten. De reden hiervoor was vooral de toegenomen onzekerheid.
Komen China en de Verenigde Staten ooit nog tot een handelsovereenkomst of gaat de tarievenoorlog escaleren? Wat zijn de gevolgen voor de wereldeconomie? Ligt er een recessie op de loer? De val van een Italiaanse regering en de naderende Brexit helpen ook niet echt. Eén van de alarmbellen voor een mogelijke recessie is de inmiddels omgekeerd geworden rentecurve.
Niet 'normaal'
Bij een inverse rentecurve ontvangen beleggers meer rente over leningen met een korte looptijd dan over leningen met een lange looptijd. Aangezien mensen van nature alle goede dingen in het leven liever nu hebben dan later geldt een normale rentecurve als ‘normaal’. Hoe langer men zijn of haar geld uitleent, en dus niet gebruikt om te consumeren, hoe hoger de rentevergoeding is die men daarover wil ontvangen. Dat is bij een inverse rentecurve niet het geval.
Als er sprake is van een inverse curve komt het verdienmodel van banken onder druk. Waarom zou een financiële instelling immers een krediet verstrekken aan een bedrijf of een particulier als die er nauwelijks op verdient of zelfs op verliest? Op het moment dat banken minder krediet verstrekken neemt de economische groei af met, als dat maar lang genoeg aanhoudt, als uiteindelijke uitkomst een economische krimp. Vandaar dat de vrees voor een recessie de kop opsteekt zodra de rentecurve omkeert.
Alarmbellen
Nu was in de Verenigde Staten de rente op tienjaars staatsleningen al sinds het voorjaar lager dan de rente op leningen met een looptijd van drie maanden. Nu de rentevergoeding op tienjaars staatsleningen ook onder die met een looptijd van twee jaar is gezakt, gaan er meer alarmbellen af.
Historisch zijn alle recessies voorafgegaan door een inverse rentecurve. Dat is waar. Maar niet alle inverse curves hadden een recessie tot gevolg. En, op het moment dat er dan wel een recessie op volgde, zat er altijd nog een periode van gemiddeld anderhalf jaar tussen voor de economie daadwerkelijk begon te krimpen.
Waarom ene keer wel, andere keer niet?
Nu is het echter vooral interessant waarom er de ene keer wel en de andere keer niet een recessie op volgde. Een verklaring zou kunnen zijn dat het invers gaan van de curve op zich nog geen voldoende reden vormt voor een economische krimp. Zo volgden recessies altijd wanneer de korte rente harder opliep dan de lange als gevolg van een centrale bank die een te verkrappend beleid voerde.
In 1998 ging de rentecurve echter invers omdat de lange rente harder daalde dan de korte. Feitelijk een fundamenteel andere reden dus. Er volgde dan ook geen recessie destijds. Na een korte correctie zouden de beurzen hun glorieuze bullmarket gewoon voortzetten.
Is het deze keer anders?
Is een herhaling van 1998 denkbaar? Wederom is de curve inderdaad invers, maar niet omdat de korte rente harder stijgt dan de lange. Integendeel, het is omdat de lange harder daalt dan de korte. Vormt deze keer een uitzondering op de regel?
Veronderstellen dat het deze keer anders is blijkt echter vaak een historische misvatting bij beleggers. Denk aan de beroemde uitspraak van topbelegger John Templeton dat ‘This time is different’ de vier duurste woorden op de beurs ooit zijn.
Maar toch, er klakkeloos van uitgaan dat er een recessie volgt omdat de rentecurve draait, is te kort door de bocht. Het feit dat diverse leidende indicatoren al weer op een voorzichtig herstel in met name China en de Europese Unie duiden zou hier een voorbode van kunnen zijn.
Martine Hafkamp is algemeen directeur van Fintessa Vermogensbeheer. Fintessa is een zelfstandig, onafhankelijk en gespecialiseerd vermogensbeheerkantoor uit Baarn, en tweevoudig winnaar van de Gouden Stier. Deze publicatie is samengesteld door Fintessa B.V. De in deze publicatie vermelde gegevens zijn ontleend aan door Fintessa B.V. betrouwbaar geachte bronnen en publiekelijk bekende informatie. Deze publicatie bevat beleggingsaanbevelingen, maar geen beleggingsadvies noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Voor de juistheid en volledigheid van de genoemde feiten, gegevens, meningen, verwachtingen en uitkomsten daarvan kan Fintessa B.V. niet instaan. Fintessa B.V. is een beleggingsonderneming en beschikt over een vergunning op grond van de Wet financieel toezicht. Fintessa B.V. staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten en De Nederlandsche Bank. Voor de uitgebreide Disclaimer verwijzen wij naar onze website www.fintessa.nl.