In de reacties op mijn stelling van vorige week, dat de bitcoin geen toekkomst heeft, in ieder geval niet als betaalmiddel, werd mij onder meer verweten dat ik geen aandacht besteedde aan de onderliggende techniek. Daarmee zou een oordeel over de cryptomunt niet meer serieus zijn te nemen.
Ik ben het daar niet mee eens. De onderliggende blockchain-technologie is ongetwijfeld ingenieus en solide. Maar daarmee is het bestaansrecht van de bitcoin nog niet gevestigd. De munt blijft het resultaat van kunstmatig gecreëerde schaarste zonder enige onderliggende dekking.
Daarmee is de munt in feite waardeloos, tenzij die door officiële autoriteiten wordt omarmd, met daaraan gekoppeld regelgeving waaraan voldaan moet worden. Dan schuift de munt op in de richting van de reguliere valuta, alleen op een andere (technische) manier gecreëerd.
Dat is toch niet de bedoeling van de fervente aanhangers van de bitcoin?
Europroblemen
Een ander deel van de reacties richtte zich op de reguliere munten, die feitelijk toch ook waardeloos zijn. In ieder geval wil je als burger ook niet overgeleverd zijn aan de grillen van overheid en monetaire autoriteiten, met alle gevolgen voor de waarde en vertrouwen in de reguliere munten.
Dat is wat mij betreft een raak punt. Het is net als de politiek waar de gevestigde partijen zich de afgelopen jaren vervreemden van het electoraat. Je hoeft geen aanhanger te zijn van het opkomende populisme om die beweging van kiezers naar deze partijen te begrijpen.
Zo is het ook met de bitcoin. Hoe begrijpelijk de wens naar een alternatief systeem, het is daarmee niet de oplossing. Maar één ding is zeker, ook de reguliere munt als de euro heeft zijn problemen. Ik ben vanaf het begin aanhanger van de Europese eenheidsmunt geweest. De voordelen leken evident.
Welvaartsbevorderend
Te beginnen met die voor de burgers zelf, die geen waardevernietigende ruiltransacties meer hoeven doen bij het reizen van het ene land naar het andere. Dat voordeel geldt natuurlijk helemaal voor de handelsactiviteiten van het bedrijfsleven.
Het verdwijnen van onzekerheid rond koersontwikkeling van de individuele munten is ook welvaartsbevorderend. En nog belangrijker, eurolanden met een zwak economisch beleid zouden hun problemen niet meer kunnen afwentelen via een voortdurende devaluatie van hun munt.
Voorwaar dat de introductie van de euro een mooi wenkend perspectief bracht. Er is echter een zware schaduwzijde aan de euromunt gebleken. De waarde van de munt is een soort gemiddelde van de eurozone.
Evenwichtsmechanismes
Dat betekent dat de landen met voorheen sterke individuele munten, zoals Nederland en Duitsland, economisch profiteerden van de relatieve lage koers van de euro. Italië en Spanje daarentegen kregen het moeilijker met een munt die veel duurder was dan de vroegere eigen valuta.
Gelukkig voor deze landen, en ongelukkig voor ons, ontstond er een ander afwentelingsmechanisme. De euro maakte het mogelijk onbeperkt de hoge financieringstekorten van deze landen te dekken tegen voor hen ongekend lage renteniveaus.
In de tijd van lire en peseta vroegen beleggers hoge rentes op leningen luidende in almaar devaluerende zwakke munten. De euro zorgde ervoor dat evenwichtmechanismes van beide kanten (hoge rente afgedwongen door beleggers, devaluatie door zwakke eurolanden) wegvielen.
Grootscheepse hervormingen
Uiteindelijk zagen beleggers door Griekenland in dat een eenheidsmunt niet per se een eenheidsrente betekent. De oplopende rentes in Spanje en Italië na het Griekenland-debacle, liet de ECB maar één keus: onbeperkte steunaankopen en het kunstmatig laag houden van de rente in de zuidelijke lidstaten.
Dat beleid moet worden volgehouden tot de economische gelijkschakeling tussen de economisch zwakke en sterke delen van de eurozone is geregeld. Dat kan alleen maar door grootscheepse hervormingen. Die hervormingen zien we maar in beperkte mate, omdat de huidige economische groei de problemen verdoezelt.
En nog belangrijker, het ECB-beleid van ultralage rentes neemt de druk op zuidelijke hervormingen weg. Daarnaast blijven de sterke lidstaten, als in een natuurlijk proces, doorgaan met hervormen, zodat het verschil tussen Noord en Zuid in stand blijft en misschien nog wel groter wordt.
Samenhang
Als de economische samenhang in het eurogebied niet verbetert, zullen de europroblemen verhevigd terugkomen bij hernieuwde economische tegenwind. Tenzij Mario Draghi doorgaat met het opkopen van schuld, met als limiet de totale schuldpositie van de zwakke landen op de balans van de ECB.
Vanmiddag mag de ECB-president in het parlement uitleggen hoe hij dat denkt te voorkomen. Er zijn in feite maar twee oplossingen voor deze niet duurzame situatie. Of de economische verschillen tussen het rijke en arme deel van de eurozone worden in rap tempo verkleind door grootschalige hervormingen.
Frankrijk, dat in economisch opzicht een middenpositie inneemt tussen noord en zuid, maar wel de kern van de eurozone vormt, heeft nu een president die hervormingen wil doorvoeren. Daarnaast wenst hij een snellere integratie binnen de eurozone, ook door bijvoorbeeld de uitgifte van gezamenlijke euro-obligaties.
Eigen weg
Ik vind dat consequent. Bij een op economische gebied samenhangende eurozone behoort een gemeenschappelijk economisch en financieel beleid, inclusief gezamenlijke schulduitgifte. De komende jaren zal blijken of Frankrijk, en in het kielzog Italië en Spanje in staat zijn grootschalige hervormingen door te voeren.
Als dat zou lukken is de uitgifte van eurobonds en verdere integratie van de eurozone een logisch gevolg. De overlevingsmodus waarin de euro zich nu al jaren bevindt, kan dan wijzigen in die van een gezonde wereldmunt.
Maar als de zuidelijke lidstaten er voor kiezen op economisch gebied een andere weg te kiezen, en een dergelijke keuze is natuurlijk te respecteren, dan moeten we daaruit de duidelijke consequentie trekken en het europroject staken.
Dan gaat de euro dezelfde weg als de bitcoin, met als reden het ontbreken van de echte wil in Europa te komen tot een eenheidsmunt, met alle daaraan verbonden consequenties.
Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en oprichter/beheerder van het Bufferfund. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.