Eerst allemaal een heel goed en succesvol 2011 gewenst. Dat we samen maar veel rendement mogen behalen. In deze column vanzelfsprekend een terugblik en een vooruitblik.
De Amsterdamse beurs werd in 2010 heen en weer geslingerd tussen hoop en vrees, door de Europese schuldencrisis enerzijds en eventueel economische herstel en voorspoedige ontwikkelingen van de bedrijfswinsten anderzijds. Dankzij de eindejaarsrally in de laatste paar weken kunnen de meeste beleggers tevreden terugkijken, zeker als zij de juiste aandelen hadden gekozen en niet - zoals ik dus - al een paar weken voor het einde van het jaar naar negatief draaiden.
Ik kwam door mijn defensieve keuze met 6,1 procent rendement in de Lage landen onder de AEX uit. Vooral vele kleine en middelgrote fondsen onderscheidden zich in 2010 positief door de vele overnames, maar bij de kleine fondsen deden zich ook de grootste zeperds voor. De AEX ging in 2010 dus eindelijk uit zijn consolidatiepatroon. Op zich is het heel positief dat we niet opnieuw aan een hoofd-schouderpatroon begonnen. Daar hield ik toch wel een beetje rekening mee.
Historisch overbought
De AEX-index sloot het jaar af met een halve handelsdag op 354,57 punten, dit was ongeveer 6% boven het eindejaarsniveau van 2009. Inclusief het dividendrendement kwam het totaalrendement daarmee op ongeveer 9%, bijna 1 procent beter dan het historisch gemiddelde van 8, waar de banken altijd mee rekenen. De hoofdgraadmeter van de Amsterdamse beurs presteerde wel duidelijk slechter dan de AMX (Midkap)-index, die er bijna 27% bij pakte. 
Ik was dus weer veel te voorzichtig, omdat ik al weken een enorme overbought-situatie zie, van historische proporties. Ook bleven we verkoopsignalen krijgen in de candlestick-grafiek op de AEX. Maar tot de laatste dagen van het jaar wilde het steeds maar niet omlaag. Zelfs toen alle beurzen om ons heen fors omlaag gingen wilden wij maar niet zakken. 
Zo hebben we normaal een grote correlatie met de Zwitserse marktindex (SMI) maar zelfs op trendbreuken reageerden we niet op het slot van het jaar. Toch denk ik dat dit nu wel gaat gebeuren en dan is het maar goed om reeds je positie afgedekt te hebben zoals ik dit deed. 
Even uitzoemen en mogelijk wordt het patroon een Russisch poppetje. U weet wel, een Matroesjka-patroon.
Eerst lager, dan hoger
We hebben dat Matroesjka-patroon in 2008 eerder gezien in de Duitse Dax, maar ook in de AEX. We kregen toen een herhaling van een daling. Nu ben ik wel heel negatief voor de korte termijn, maar toch verwacht ik niet dat het zo eenvoudig is. Immers, zoals ik in mijn voorspelling voor 2011 in het IEX magazine al aangaf zie ik na een daling, ondanks slechtere economische omstandigheden, een hoge beurs. 
Maar op korte termijn ben ik heel negatief. In de Duitse DAX-index heb ik eindelijk een verkoopsignaal in de EB indicator. Eerder liep ik hier reeds op vooruit maar nu is hij er dan eindelijk. 
Ook de CAC40 en de Eurostoxx50 index hebben in de Twindicator verkoopsignalen gegeven. We moeten short in al deze indices. 
Geen buy and hold meer
Voor de oliegerelateerde fondsen stond het afgelopen jaar in het teken van de explosie op een boorplatform van BP. Hierdoor decimeerde de waarde van dit beursbedrijf. Zo zien we maar dat zelfs in dit genre aandelen buy and hold niet meer werkt. Ik verdiende afgelopen jaar met het actief in en uitstappen wel geld in dit aandeel. 
Maar snel terug naar de indices. De Dow Jones geeft nog geen verkoopsignaal maar hoe lang kan dit nog duren? Ik zou zeggen, niet te lang. Mocht het wel langer duren dan wordt het probleem aldaar alleen maar groter. 
En ik citeer als 44 jarige uit het boek Deflatie in Aantocht van Eric Mecking even een mooi gezegde van Mark Twain: “Wie een pessimist is voor zijn 48ste weet te veel, wie een optimist is na zijn 48ste weet te weinig.” Meer dan de helft van alle Amerikanen leeft in een huishouden waar iemand een uitkering of een andere federale inkomensondersteuning ontvangt. Dat is het hoogste percentage ooit in de geschiedenis.
In de jaren tachtig was dit ongeveer 30 procent. Ondertussen is het percentage huishoudens dat helemaal geen belasting betaalt beland op het recordniveau van 45 procent. Dat was vijf jaar geleden nog 39 procent. Van hen verdient de helft gewoon te weinig waardoor ze geen belasting verschuldigd zijn en de andere helft heeft zo veel aftrekposten dat ze niets verschuldigd zijn.
De resets komen eraan
Daarmee gaat het financieringstekort naar het hoogste niveau ooit. We praten over ongeveer 1,26 biljoen dollar die het afgelopen jaar teveel werd uitgegeven. 64,3 procent van de overheidsuitgaven in de VS gaan naar het sociale stelsel. Als we dan ook nog eens beseffen dat de vergrijzing vanaf nu lekker op gang begint te komen...
Als we even naar de mensen met hypotheekproblemen in de VS kijken, dan zien we meer problemen dan in andere recessies. 
In 2011 krijgen we te maken met een groot aantal resets van rentes in een veel verkochte variant, namelijk de Alt A-leningen. De Alt A-leningen zijn juist het meest populaire segment geweest, zo tussen de subprime en prime hypotheken in. We weten allemaal nog wat er aan de hand was met de subprime toen die hun top in resets beleefden in 2008.
Bij het resetten van rente komt er een einde aan een korte periode van lage rente. Deze rentekorting moet dan na de reset dubbel en dwars terug betaald worden. Zo krijg je bijvoorbeeld op een hypotheek van 6% de eerste vier jaar maar 2% in rekening gebracht. Na de reset moet je dan ineens de korting (van 4%) dubbel en dwars terug betalen. Je gaat dan ineens naar een rente van boven de 11 procent.
Wilkileaks? Nee, gewoon Wikipedia
Mensen namen dit soort hypotheken omdat men dacht na een paar jaar toch wel weer te kunnen herfinancieren bij een hogere huizenprijs, maar we weten dat die huizenprijs in Amerika reeds behoorlijk is gedaald. Experts rekenen dus op problemen met de resets in 2011. 
Een probleem waar ik veel van verwacht in 2011 is de oplopende schuld van de Amerikanen. Zelfs als we naar Wikipedia gaan zien we grafieken met uitleg. We hoeven niet eens naar Wikileaks. 
Bron: gewoon Wikipedia
De meeste grafieken spreken voor zich. We kunnen wel net doen als of de kredietcrisis over is maar geen van de echte problemen is opgelost. 
Het enige wat is opgelost is een berg spaargeld. Veel gezinnen dachten juist in hun huis of spaargeld hun oudedagsvoorziening te hebben, maar helaas. 
Puts: beter vroeg dan nooit
Nu ben ik zo goed als mijn laatste trade en achteraf gezien kocht ik weer te vroeg puts. Daarmee deed ik het slechter aan het eind van het jaar, omdat ik de rally in december niet vertrouwde en door het kopen van puts extra rendement miste. Dat gaat pijn doen in de staatjes maar ik sta vierkant achter deze gekozen strategie.
Puts kun je namelijk nooit te vroeg kopen. De echte pijn heb je als je geen puts of te laat je puts koopt. Maar zelfs al duiken we nu mijn eerder genoemde 10 procent omlaag dan nog kan een vermogensbeheerder beter een optimist dan een realist zijn. Want gemiste ritten omhoog wegen voor veel klanten van beheerders zwaarder dan enorme verliezen omlaag. Gelukkig zien mijn klanten dit anders.
Dan nog even het mooiste deflatie voorbeeld uit 2010. De nieuwe trade monitor IEX One is wat mij betreft de ultieme vorm van deflatie. Voor een scherm met alle belangrijke marktinformatie betaalde ik als day trader begin jaren 2000 nog een kleine duizend euro per maand. Nu heb je het gewoon gratis. Ik spreek de hoop uit dat IEX door gaat met dit soort mooie ontwikkelingen.
Frank van Dongen is het pseudoniem van vermogensbeheerder en fondsmanager Cees Smit. Hij is algemeen directeur van Today’s Vermogensbeheer en Today’s Tomorrow Fondsbeleggen (For Tomorrow). Smit schrijft zijn columns op persoonlijke titel. Today's is een vergunninghoudende instelling. Today's is bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) geregistreerd als beleggingsonderneming en beleggingsinstelling. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Uw reactie is welkom op vandongen@iex.nl.