Er lijkt voor de tweede economie ter wereld een nieuw tijdperk van veel tragere groei aan te breken. Dat is een tegenvallend vooruitzicht, niet alleen voor China, maar ook voor de wereldeconomie. Lukt het China dan toch niet om de welvaartskloof te overbruggen, vraagt Reuters zich af.
Het ziet ernaar uit dat China zijn leiders, jongeren en een groot deel van de wereld gaat teleurstellen. Beleidsmakers hoopten de welvaartskloof tussen China en de Verenigde Staten te verkleinen. Jonge Chinezen gingen studeren om een baan te krijgen in de kenniseconomie. Afrika en Latijns-Amerika rekenden erop dat China hun grondstoffen zou kopen.
Maar het is onwaarschijnlijk dat de Chinese economie die van de Verenigde Staten in de komende tien jaar zal overtreffen, zegt Desmond Lachman, een senior fellow aan het American Enterprise Institute. Hij verwacht dat de groei zal afzwakken tot 3%, wat aanvoelt als een economische recessie. De jeugdwerkloosheid ligt al boven de 20%.
Toen de Japanse economie in de jaren '90 begon te stagneren, lag het bbp per hoofd van de bevolking boven het gemiddelde van dat in met een hoog inkomen en naderde het bbp het niveau van de VS. China staat echter nog maar net boven het punt van middeninkomens. De groei van 6,3% in het tweede kwartaal viel tegen. Die lijkt in 2023 op zo'n 5% uit te komen, met daarna nog lagere groeicijfers.
Maar China's jaarlijkse groei bedroeg gemiddeld zo'n 7% in het afgelopen decennium en meer dan 10% in de jaren 2000. Deze ontwikkelingen verhogen de druk op de Chinese leiders, die op korte termijn stimulering overwegen en oplossingen zoeken voor de langere termijn.
China kampt met structurele problemen
De tegenvallende cijfers maken dat economen de zwakke consumptie van huishoudens en terugvallende investeringen in de particuliere sector niet langer toeschrijven aan de gevolgen van de pandemie, maar aan structurele problemen.
Zij wijzen op het uiteenspatten van de zeepbel in de vastgoedsector, onevenwichtigheden tussen investeringen en consumptie, een schuldenberg van lokale overheden en de strakke greep van de Communistische Partij op de samenleving en bedrijven.
Daarbovenop komt nog dat China's beroepsbevolking en aantal consumenten krimpen, terwijl het aantal gepensioneerden toeneemt.
Het demografische probleem, de harde landing van de vastgoedsector, de zware schuldenlast van lokale overheden, het pessimisme van de particuliere sector en de spanningen tussen China en de VS verhinderen optimisme over de groei op middellange tot lange termijn, stelt Wang Jun, hoofdeconoom bij Huatai Asset Management.
China zoekt het in stimuleren van consumptieve groei
Het hoofd van de Chinese Nationale Ontwikkelings- en Hervormingscommissie (NDRC), Zheng Shanjie, schreef onlangs dat China de bouw van een modern industrieel systeem moet versnellen om een terugval van de middeninkomens te vermijden.
Beleidsmakers willen dat de consumptie van huishoudens de groei aanjaagt, zonder concrete stappen te noemen. Juan Orts, econoom bij Fathom Consulting, vreest dat stimulering van de consumentenvraag ten koste kan gaan van steun aan exporterende productiebedrijven. Dat kan de aarzeling om dergelijke hervormingen door te voeren deels verklaren.
China heeft juist stappen de andere kant op gezet. Het streven van president Xi Jinping naar gemeenschappelijke welvaart heeft salarisverlagingen in de financiële sector en andere sectoren aangemoedigd. Verslechterende overheidsfinanciën leidden tot loonsverlagingen voor ambtenaren, wat een deflatiespiraal aanwakkert.
Veel economen hebben opgeroepen tot betere openbare gezondheidszorg, hogere pensioenen en werkloosheidsuitkeringen en andere bouwstenen voor een sociaal vangnet om consumenten het vertrouwen te geven om minder te sparen.
Adviseur Cai Fang van de centrale bank riep onlangs op tot stimulering van de consumptie, waaronder veranderingen in China's verblijfsvergunningen, die miljoenen migranten op het platteland openbare diensten ontzeggen in de steden waar ze werken. Zhu Ning van het Shanghai Advanced Institute of Finance zei dat verbetering van de sociale voorzieningen een groei van 3-4% houdbaarder kan maken.
Fouten dreigen voor Peking
Richard Koo, hoofdeconoom van Nomura Research Institute, zei dat de problemen van China uitdagender zijn dan die van Japan een generatie geleden, waardoor beleidsmakers mogelijk fouten maken als ze de laatste kans grijpen om de levensstandaard van de ontwikkelde wereld te bereiken.
Er is sprake van een balansrecessie in China, waarbij consumenten en bedrijven schulden afbetalen in plaats van te lenen en te investeren. Zo beginnen doorgaans depressies en de enige remedie is een snelle, substantiële en aanhoudende fiscale stimulans. Maar dat verwacht Koo niet, gezien China's schuldproblemen.
China zou het roer moeten omgooien. Infrastructurele investeringen hebben de afgelopen jaren meer schulden dan groei gegenereerd. De schuldenberg van China heeft intussen een omvang van drie keer het bbp. Terwijl grote economieën proberen hun afhankelijkheid van China te verminderen, blijft Peking verwikkeld in handelsconflicten.
Telkens als de VS anti-Chinees beleid aankondigen, komt de Chinese regering met een gelijkwaardige reactie. De Amerikanen zitten echter niet in de middeninkomensval en China wel, stelt Koo. Als Chinezen hun dromen niet verwezenlijken, dan heb je misschien 1,4 miljard ongelukkige mensen, wat nogal destabiliserend werkt.
Lees ook: De beste niet-China-optie