Beleggen in indexen is voor veel beleggers een geschikte manier om risico’s te spreiden. Toch kan een toenemende indexconcentratie leiden tot schijndiversificatie, waardoor het wellicht niet de beste keuze is.
ETF's bieden beleggers veel voordelen. De belangrijkste is misschien wel dat u met één aankoop kunt beleggen in een breed gespreid mandje effecten. Diversificatie is immers de enige free lunch voor beleggers, zo luidt de bekende uitspraak van Nobelprijswinnaar Harry Markowitz.
Daarentegen moeten beleggers zich niet enkel blindstaren op het aantal effecten dat is opgenomen in de index die wordt gevolgd, maar ook oog hebben voor de wegingen van die effecten in de index. Een toenemende indexconcentratie leidt namelijk tot schijndiversificatie.
Technologie dominantie
De technologiezware Nasdaq 100-index had per eind juli een winst geboekt van bijna 40% in euro, tegenover een winst van 16% voor de breder gespreide S&P 500 index en een plus van 15% voor de MSCI World index. Daarmee is de suprematie van Amerikaanse technologieaandelen in 2023 weer terug van weggeweest.
Onder aanvoering van de Magnificent Seven – de geuzennaam voor een select groepje aandelen bestaande uit Apple, Nvidia, Tesla, Meta Platforms, Amazon.com, Microsoft en Alphabet – beleefde de Nasdaq-index de beste eerste jaarhelft sinds 1983.
Aangedreven door de AI-euforie doorbrak Nvidia als eerste chipmaker ter wereld de marktkapitalisatiegrens van 1 biljoen dollar. Desondanks was het Apple die op de meeste bewondering kon rekenen. De iPhone-producent slechtte gedurende het tweede kwartaal van 2023 als eerste beursgenoteerde bedrijf ter wereld de waarderingsgrens van 3 biljoen dollar. Daarmee was de marktwaarde van Apple groter dan Shell, AstraZeneca, HSBC en alle 97 andere Britse bedrijven die gezamenlijk de FTSE 100-index vormen.
Sterker nog, de marktkapitalisatie van Apple was niet alleen groter dan die van de grootste 100 Britse bedrijven bij elkaar, maar ook groter dan die van alle bijna 600 bedrijven genoteerd aan de Londense beurs. Apple’s marktkapitalisatie was daarnaast twee keer de omvang van de gehele Duitse aandelenbeurs.
Anders gezegd: als Apple een land zou zijn, dan zouden er slechts zes landen ter wereld met een groter bruto binnenlands product zijn dan de marktkapitalisatie van Apple.
Toenemende indexconcentratie
De gestage groei van een selecte groep aandelen kan leiden tot een verhoogde concentratie in indexen. Daardoor kunnen de zwaargewichten een index domineren. Het sentiment van marktkapitalisatiegewogen indexen, zoals de Nasdaq 100 en S&P 500 index, wordt dan in grote mate bepaald door een handvol bedrijven. Zo stegen de koersen van de elitegroep van de Magnificent Seven met 85% in euro over de eerste zes maanden van 2023, tegenover ongeveer 7% voor de overige 493 aandelen die de S&P 500-index vormen.
Die concentratie in indexen is in de afgelopen jaren onder aanvoering van technologiebedrijven steeds sterker geworden. De tien grootste bedrijven in de Nasdaq-index maakten eind juni 2023 bijna 60% van de index uit. Ook voor de S&P 500 zien we een historisch hoge concentratie in de grootste bedrijven: begin 2015 was het gezamenlijke gewicht van de 10 grootste bedrijven in de beursgraadmeter nog ongeveer 17%. Inmiddels is dat opgelopen naar ruim 30%.
Herbalancering onderstreept concentratierisico
Deze verschuiving dwong de Amerikaanse technologiebeurs op 24 juli een speciale herbalancering uit te voeren om aan de regels omtrent diversificatie te blijven voldoen. Die schrijven namelijk voor dat alle aandelen van bedrijven met een gewicht van meer dan 4,5% in de index samen niet meer dan 48% van de index mogen uitmaken. De gezamenlijke weging van de zwaargewichten wordt dan afgeroomd naar maximaal 40%. Eerder vond een dergelijke aanpassing plaats in 2011 en 1998.
Het voorbeeld laat zien dat indexen een ander gezicht kunnen tonen dan waar beleggers zich wellicht bewust van zijn. Beleggen in indexen resulteert vaak in een goed gespreide belegging, maar er zijn wel degelijk uitzonderingen waarbij een indexbelegging vanuit diversificatieperspectief wellicht niet de beste keuze is.
Jeffrey Schumacher,
is fondsanalist en Manager Research team bij Morningstar Benelux.