Na de buitengewone stappen van de Amerikaanse centrale bank om de economie te steunen in de coronacrisis werd al snel de vergelijking gemaakt met de financiële crisis van 2008. Maar, zo schrijft Stephen S. Roach op Project Syndicate, dat is een ongelukkige vergelijking.
Tijdens de crisis van 2008 waren de ongekende acties van de Amerikaanse Federal Reserve zowel gepast als doorslaggevend voor het aanpakken van de primaire bron van de schok: een verwoestende klap voor het financiële systeem.
Tijdens de Covid-19-crisis speelt de Fed echter een volledig andere rol. Nu probeert het vooral de financiële gevolgen van een schok voor de reële economie op te vangen, aldus Roach, een voormalige president-commissaris van Morgan Stanley Bank Asia die nu doceert aan Yale University.
Spiegelbeeld van 2008: crisis van volksgezondheid
Wat 11 jaar geleden werkte, zal vandaag niet werken. De Covid-19 pandemie is immers het spiegelbeeld van de crisis van 2008.
Dat was vooral een financiële schok die een zware tol eiste van de reële economie. Covid-19 is daarentegen een crisis van de volksgezondheid. De draconische quarantaine-maatregelen, zoals lockdowns en transportverboden, hebben een schok teweeggebracht in de reële economie, met verwoestende gevolgen voor de bedrijven, hun werknemers en de financiële sector.
Fed richt zich op de secundaire schok
Met andere woorden, in 2008 richtte de Fed zich vooral op het aanpakken van de primaire bron van de schok, terwijl het nu vooral bezig is met het opvangen van de secundaire schok: de financiële gevolgen van de primaire schok voor de reële economie.
De reactie van de Fed moet dan ook moeten worden gezien als noodzakelijk, maar niet voldoende. De aankondiging van noodmaatregelen op 15 maart, op een zeldzame zondag en slechts twee dagen voor een geplande beleidsvergadering, zaaide angst onder beleggers en wakkerde de geruchten over een dreigende liquiditeitscrisis aan. We zullen nooit weten of de Fed verstandiger zou zijn geweest om een paar dagen te wachten, aldus Roach.
Veel te afhankelijk
De Covid-19 crisis drukt ons met de neus op een ongemakkelijk feit: we zijn veel te afhankelijk geworden van monetaire reparatiemaatregelen voor alles wat er in de wereld aan de hand is.
In de chaotische dagen na de zondagse verrassing van de Fed gaf de koersdreun op de wereldwijde markten een sterk signaal af: De 'grote bazooka' van de centrale banken - zo effectief tijdens de crisis van 2008 - is niet alleen het verkeerde wapen om een volksgezondheidscrisis aan te pakken; het ontbreekt de centrale banken ook aan munitie.
Dit was natuurlijk al lang het grote risico, zo redeneert Roach. Nadat de centrale banken er in de nasleep van de kredietcrisis niet in geslaagd waren de beleidstarieven te normaliseren, hadden ze beperkte mogelijkheden om de onvermijdelijke volgende schok aan te pakken.
Bron van het kwaad aanpakken
Maar crises kunnen alleen worden gestopt door de bron van het kwaad aan te pakken. Tijdens de Covid-19 pandemie moet de focus liggen op het inperken van het virus. Dat vereist creatieve en snelle acties, waarbij de nadruk in de eerste plaats ligt op de volksgezondheidsinfrastructuur en de wetenschap.
Een aantal mensen heeft de Covid-19 crisis vergeleken met een oorlog. Hoewel deze vergelijking gepast is, gaat het uit van een mate van politieke consensus die in de huidige gepolariseerde omgeving helaas ontbreekt.
Roach denkt dat het vanwege de grote politieke polarisatie in de VS, nationaal protectionisme en wereldwijde versnippering erg moeilijk zal zijn om ons allemaal samen te brengen in de strijd tegen een wereldwijd probleem.
Verregaande globalisering heeft nooit echt gewerkt
Wanneer deze crisis voorbij is, zal er een grote introspectie zijn over hoe we in deze puinhoop terecht zijn gekomen. Daarbij zal ongetwijfeld de verregaande globalisering tegen het licht worden gehouden. Volgens Roach een mooie theorie, die in de praktijk nooit echt gewerkt heeft.
In plaats van welvaartsspreiding over de hele wereld, heeft globalisering vooral geleid tot een onderlinge afhankelijkheid van de wereld en een ongelukkige fixatie op de snelheid van de economische groei: hoe sneller de groei, hoe groter de 'winst' voor zowel de producent als de consument.
Kwaliteit van groei over het hoofd gezien
Helaas is daarbij de kwaliteit van de groei over het hoofd gezien - niet alleen de broodnodige investeringen in ziektebestrijding en volksgezondheidsinfrastructuur, die door de Covid-19-crisis duidelijk naar voren zijn gekomen, maar ook investeringen in milieubescherming, ondanks het overduidelijke bewijs van klimaatverandering.
Het crisisscenario van 2008 is ontworpen voor een wereld die werd bedreigd een lagere economische groei. Dit scenario is dus niet het antwoord op een wereld die geconfronteerd wordt met een schok die het gevolg is van tekortkomingen in de kwaliteit van die groei.
Het monetaire en fiscale beleid kan de kortetermijnnood op de financiële markten en de zwaar getroffen bedrijven en gemeenschappen temperen. Maar ze gaan niet in op de dringende prioriteit van het indammen en verminderen van ziekten, zo stelt Roach.
Curve afvlakken moet de focus zijn
De beste manier om de wereldwijde groeimotor weer op gang te brengen is door de Covid-19-besmettingscurve af te vlakken, zowel in afzonderlijke landen als wereldwijd. Dat, en niet het monetaire en fiscale beleidsmodel van de laatste crisis, moet de focus zijn van de beleidsmakers.
De geschiedenis leert ons dat de moderne wereldeconomie in de nasleep van negatieve schokken weer zal opkrabbelen. Maar zo’n opleving kan pas worden gerealiseerd nadat Covid-19 is ingedamd.
Zie ook: Vreemde tijden op de beurs